Ananas jadalny (Ananas comosus (L.) Merr.), nazywany także ananasem właściwym lub a. czubatym – gatunek rośliny uprawnej, byliny z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). W stanie dzikim występuje w Brazylii.
Owoc dojrzewa w okresie letnim. Obecnie dzięki opryskom kwasem naftylooctowym reguluje się rozwój roślin, aby plantacje dawały plon w ciągu całego roku. Pierwszy plon zbiera się po 18–24 miesiącach od założenia plantacji.
Są to rośliny generalnie przeprowadzające fotosyntezę CAM, chociaż badania wykazały, że w warunkach in vitro możliwa jest ich modyfikacja w roślinę C3. Ex vitro dzięki plastyczności morfologii oraz fizjologii Ananas comosus zależnie od warunków środowiska tj. intensywności światła i względnej wilgotności może zamiennie funkcjonować jako roślina C3 i roślina przeprowadzająca fotosyntezę CAM.[3]
Ananas był uprawiany w Ameryce na długo przed przybyciem Kolumba. Największe uprawy współcześnie znajdują się w Chinach, na Hawajach, Filipinach, Brazylii i Meksyku. W Europie na pocz. XVIII wieku rozwinęła się, zwłaszcza w Anglii, uprawa ananasa w szklarniach, która przetrwała do następnego stulecia. Pionierem jej w Polsce był w tym samym wieku brat króla Stanisława Augusta, Kazimierz Poniatowski, który założył szklarnie z ananasami w warszawskich ogrodach Frascati. Ich roczna wydajność wynosiła 5 tys. owocostanów[4].
Sztuka kulinarna - duże soczyste i aromatyczne owoce nadają się do spożycia zarówno w stanie surowym jak i po przetworzeniu (soki, dżemy, kompoty).
Wartość odżywcza na 100 g: Wartość energetyczna to 235 kJ oraz 55 kcal. Woda to 85,5 g zawartości owocu. Białka stanowią 0,4 g, zaś tłuszcze 0,2 g (po 0,01 g kwasu palmitynowego i stearynowego; 0,02 g kwasu oleinowego; 0,04 g kwasu linolenowego i 0,03 g kwasu α-linolenowego)[5].
Indeks glikemiczny ananasa wynosi 59[6].
Surowcem są owocostany i łodygi, z których w drodze ekstrakcji pozyskuje się mieszaninę pięciu enzymów proteolitycznych określanych zbiorczo jako bromelina. Bromelina ma działanie przeciwzapalne, przeciwobrzękowe, poprawia trawienie, działa antyagregacyjnie na płytki krwi. Właściwości te zostały potwierdzone w badaniach klinicznych[7]. Ponadto bromelina może potęgować działanie antybiotyków, dlatego trzeba być ostrożnym w czasie przyjmowania leków[6]. Bromelina stanowi również jeden z podstawowych alergenów ananasa[8]. Niedojrzały ananas może podrażniać gardło i wywoływać biegunkę[6].
Ananas comosus wykorzystywany jest do produkcji soków i napojów, owoce dodaje się także do deserów mlecznych czy wypieków. pH ananasa i jego produktów oscyluje między 3,1 a 4,0, czyli ma charakter kwasowy. W trakcie produkcji produktów z ananasa należy zadbać o dezaktywację enzymów powodujących psucie (PPO, POD, PME), zachowując jednocześnie aktywność bromeliny, której jest źródłem[9]. Ekstrakcja soku z ananasa na szeroką skalę wymaga 2-stopniowego wyciskania miąższu z ananasa. Pozostały miąższ (przecier) pozostający po ekstrakcji soku ciągle zawiera ważne materiały, które można wyekstrahować, które mogą poprawić finalną jakość soku. Sok z owocu ananasa jest źródłem witaminy A, B1, B2, B6, C oraz minerałów, takich jak: wapń, magnez, potas, żelazo i cynk. Zawiera także błonnik i enzymy. Dodając enzymy stapiające błonę komórkową te wartościowe składniki soku mogą być wyekstrahowane z miąższu[10]. W soku ananasa znajdują się także takie enzymy jak: syntaza sacharozofosforanowa (SPS), syntaza sacharozy (SS) i inwertaza (AI). Enzymy te w połączeniu z warunkami środowiska i sposobem uprawy rośliny mają istotne znaczenie w metabolizmie cukrów zawartych w jej owocach. Cukry natomiast są najistotniejszym czynnikiem wpływającym na jakość i wartość odżywczą owoców[11].
Najwięksi producenci ananasów (2009)Najwięksi producenci ananasów (2010) (w tys. ton)[12]
Brazylia
2 210
Filipiny
2 170
Kostaryka
1 980
Tajlandia
1 920
Chiny
1 520
Łącznie na świecie
17 500
Ananas jadalny (Ananas comosus (L.) Merr.), nazywany także ananasem właściwym lub a. czubatym – gatunek rośliny uprawnej, byliny z rodziny bromeliowatych (Bromeliaceae). W stanie dzikim występuje w Brazylii.
