Glistening Inky Cap

Czernidłak błyszczący (Coprinellus micaceus (Bull.) Vilgalys, Hopple & Jacq. Johnson) – gatunek grzybów z rodziny kruchaweczkowatych (Psathyrellaceae)^[1].

Systematyka i nazewnictwo

Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Coprinellus, Psathyrellaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi^[1].

Gatunek ten po raz pierwszy opisany został w 1786 r. przez Pierre'a Bulliarda jako Agaricus micaceus Bull., w 1838 r. Vilgalys, Hopple i Jacq. Johnson przenieśli go do rodzaju Coprinus jako Coprinus micaceus (Bull.) Fr^[2].

Synonimy naukowe^[2]:

Franciszek Błoński w 1896 r. nadał mu polską nazwę czernidłak błyszczący^[3]. W 2001 r. jednak gatunek ten przeniesiono do odrębnego rodzaju Coprinellus, tak więc polska nazwa stała się niespójna z nazwą naukową. Na niektórych polskojęzycznych stronach internetowych opisywany jest jako czernidłaczek błyszczący^[4], jest to jednak nazwa nieużywana w źródłach naukowych.

Według niektórych autorów Coprinellus truncorum nie jest odrębnym gatunkiem, lecz synonimem Coprinells micaceus^[5].

Morfologia

Kapelusz

Wysokość: 2-4 cm. Źółtobrązowawy, o dzwonkowatym kształcie, pofałdowany i bruzdowany, za młodu pokryty błyszczącymi ziarenkami pozostałości osłony. W wilgotnych warunkach kapelusze rozpływają się^[6].

Blaszki

U młodych okazów białe, z wiekiem ciemniejące, w końcu czarne, jednak ich ostrza długo pozostają białe. Są gęste i wąsko przyrośnięte. Podczas wilgotnej pogody rozpływają się^[7].

Trzon

Długość 5-10 cm, szerokość (3-),5 cm. Jest cylindryczny, w środku pusty, u młodych okazów biały i drobno oprószony, u starszych gładki i lśniący^[7].

Cechy mikroskopowe

Wysyp zarodników brunatnoczarny. Zarodniki o rozmiarach 7-11 × 4-7 μm, subeliptyczne, gładkie, z centralną porą rostkową. Podstawki 4-zarodnikowe, otoczone 3-6 brachybazydiolami. Pleurocystydy o kształcie od eliptycznego do jajowatego lub półwrzecionowatego i rozmiarach 150 × 70 μm. Cheilocystydy podobne. Występują także kaulocystydy o długości do 100 μm^[5].

Występowanie i siedlisko

Jest szeroko rozprzestrzeniony na świecie. Występuje w Ameryce Północnej, Europie, Azji, Afryce, Australii i Nowej Zelandii^[8]. W Polsce jest pospolity^[3].

Rośnie w lasach, ogrodach, w parkach na butwiejących pniach i przy korzeniach drzew, od maja do listopada, często w gęstych kępkach^[7].

Znaczenie

Grzyb jadalny. Jadalne są młode okazy, prawdopodobnie jednak grzyb jest trujący w połączeniu z alkoholem etylowym^[6]. Według innych autorów posądzanie go o trujące własności w połączeniu z alkoholem jest bezzasadne^[9].

Gatunki podobne

• tzw. czernidłak podwórzowy (Coprinellus disseminatus). Na kapeluszu nie posiada błyszczących ziarenek, lecz kosmki lub drobne łuski, będące resztkami osłony. Rośnie na gnijących pniach drzew^[9],
• Coprinellus angulatus (czernidłaczek kanciastozarodnikowy). Trudny do odróżnienia. Ma matową powierzchnię i ostrza blaszek nie są białe. Pewne rozróznienie daje dopiero obserwacja zarodników pod mikroskopem^[10].
• grzybówka zgięta (Mycena inclinata) – podobna kolorem i również rośnie gromadnie na pniakach, ale ma białe blaszki i drobniejszy kapelusz^[7].
• Coprinellus xanthothrix – różni się żółtą, filcowatą podstawą trzonu^[11]
• kruchaweczka zaroślowa (Psathyrella candolleana) – ma podobnie czerniejce blaszki, ale kapelusz bez promienistego pomarszczenia^[11].

Przypisy