Metriorhynchidae

Metriorhynchidae – rodzina morskich krokodylomorfów z kladu Thalattosuchia. Jest jedyną grupą archozaurów, która w pełni przystosowała się do życia w morzu. Ich anatomiczne przystosowania do morskiego trybu życia wykształciły się konwergentnie z analogicznymi cechami innych mezozoicznych gadów morskich, takich jak ichtiozaury, notozaury czy mozazaury. Obejmują one m.in. wydłużenie i zwiększenie opływowości czaszki i tułowia, zmniejszenie ciężaru czaszki, żeber i kości udowych poprzez zwiększenie ich porowatości, zmiana ustawienia kości obręczy miednicznej skutkująca zwiększeniem jej średnicy, hipertrofia nosowych gruczołów solnych, utrata zewnętrznego okna żuchwowego i osteoderm oraz znaczące zredukowanie obręczy miednicznej i barkowej w porównaniu do innych Crocodyliformes^[1][2]. Kończyny przednie były krótkie i kształtem przypominały wiosło, podczas gdy znacznie większe tylne kończyny były bardziej podobne do kończyn krokodyli. Prawdopodobnie Metriorhynchidae pływały wyginając ciało i ogon na boki^[3]. Większość przedstawicieli tej grupy cechowała się długim i wąskim pyskiem, rodzaje Dakosaurus (zwłaszcza D. andiniensis)^[4] oraz Geosaurus miały stosunkowo najkrótsze i najgłębsze rostra. Jako jedyne Metriorhynchidae miały piłkowane zęby, u blisko spokrewnionego z nimi Torvoneustes występowało „fałszywe piłkowanie” zębów (ang. false-ziphodont). Dakosaurus i Geosaurus, mierząc ponad 4 m długości, osiągały największe rozmiary spośród przedstawicieli rodziny. Budowa ich zębów dowodzi, że były ściśle mięsożerne – prawdopodobnie ryby stanowiły istotny, choć nie główny, składnik ich diety^[5].

Metriorhynchidae są jedną z najdłużej znanych grup kopalnych gadów, jednak większe badania jej ewolucji przeprowadzono dopiero stosunkowo niedawno^[5][6][1]. Według definicji filogenetycznej przedstawionej przez Younga i de Andradego w 2009 roku do Metriorhynchidae należą ostatni wspólny przodek gatunków Metriorhynchus geoffreyi i Geosaurus giganteus i wszyscy jego potomkowie. Klad ten składa się z dwóch głównych grup: Metriorhynchinae, do której należą zwierzęta bliżej spokrewnione z M. geoffreyi niż z G. giganteus, oraz Geosaurinae, obejmującej taksony bliżej spokrewnione z G. giganteus niż z M. geoffreyi^[6]. Metriorhynchidae żyły od środkowej jury do wczesnej kredy^[5]. Najstarszym znanym przedstawicielem tej grupy jest Neptunidraco żyjący w batonie lub bajosie^[7]. Pojedynczy ząb odkryty w osadach formacji Hybla na Sycylii może dowodzić przetrwania przedstawicieli rodziny do wczesnego aptu^[8]; nie jest jednak pewne, czy nie jest to w rzeczywistości ząb pliozaura^[9].

Metriorhynchidae Metriorhynchinae

Metriorhynchus

Gracilineustes

Metriorhynchinae indet.

Rhacheosaurus

Cricosaurus

Geosaurinae

Suchodus

Geosaurinae indet.

Purranisaurus

Dakosaurus

Neptunidraco

Torvoneustes

Geosaurus

Kladogram Metriorhynchidae według Younga i współpracowników (2010)^[1], z późniejszymi zmianami nomenklatorycznymi

Przypisy

Krokodylomorfy zwierzęta → strunowce → kręgowce → zauropsydy → diapsydy → archozauromorfy → archozaury → CrurotarsiSphenosuchia
Protosuchia Mesoeucrocodylia incertae sedis Mesoeucrocodylia: Sebecia Mesoeucrocodylia: Thalattosuchia Mesoeucrocodylia: Notosuchia Mesoeucrocodylia: Neosuchia