A dos branquiópodos[2] (Branchiopoda) é unha clase de crustáceos. Ente eles están as artemias, os tríops, os antes chamados concostracos, as dafnias e o grupo do Devoniano dos Lepidocaris. Son principalmente animais pequenos, a maioría de auga doce, que se alimentan de plancto e detritos.
Os branquiópodos teñen a característica común de presentar branquias en moitos dos apéndices do animal, incluíndo algunhas das pezas bucais. Disto procede o nome do grupo[3] (branquiópodos=branquias nas patas).[4] Xeralmente posúen ollos compostos e un cacho, que pode ser unha cuncha de dúas valvas que encerran o tronco (como en moitos cladóceros), ou ser ancho e pouco profundo (como nos notostracos), ou enteiramente ausente (como nos anostracos).[5] Nos grupos nos que o cacho impide o uso das patas do tronco para nadar (os cladóceros e concostracos e os extintos lipostracos), usan as antenas para a locomoción, como na larva nauplius.[5] Os machos dos anostracos teñen un par de antenas agrandadas co cal agarran as femias durante o apareamento, mentres que nos notostracos, que se alimentan no fondo, as antenas están reducidas a un tamaño vestixial.[5] As patas do tronco baten cun ritmo metacrónico, causando un fluxo de auga ao longo da liña media do animal, do cal extraen oxíxeno, obeñen comida e, no caso dos Anostraca e Notostraca, serven para o movemento.[5]
Os únicos branquiópodos mariños son os cladóceros; todos os demais grupos son de augas continentais doces, incluíndo pozas temporais e lagos salgados.[6] A maioría dos branquiópodos comen detritos flotantes ou plancto, que capturan usando as sedas dos seus apéndices.[5]
Nos tratamentos taxonómicos iniciais, os membros actuais dos Branchiopoda situábanse todos nun só xénero, Monoculus. O taxon Branchiopoda foi creado por Pierre André Latreille en 1817, inicialmente coa categoría taxonómica de orde.[7]
Os Anostraca miden xeralmente de 6 a 25 mm de longo (excepcionalmente ata 170 mm.[8] A maioría das especies teñen 20 segmentos corporais, que levan 11 pares de filopodios con forma de folla (patas nadadoras), e o corpo carece de cacho.[9] Viven en pozas temporais ou vernais e lagos hipersalinos de todo o mundo, incluíndo pozas que se forman nos desertos, en lagos de montaña cubertos de xeo e na Antártida. Nadan "cabeza abaixo" e aliméntanse por filtración de partículas orgánicas da auga ou raspando algas pegadas a superficies.[8] Son un importante alimento para moitas aves e peixes, e son cultivados e colleitados para usalos como comida para peixes.[10] Hai 300 especies distribuídas en 8 familias.[11] Un exemplo son as artemias.
Os Lipostraca conteñen unha soa especie, Lepidocaris rhyniensis, fósil,[12] que é o animal máis abundante nos depósitos de sílex de Rhynie, Escocia.[13] Lembran os modernos Anostraca, cos cales están probablemente moi relacionados, aínda que as súas relacións con outras ordes non están claras.[14] O corpo ten unha lonxitude de 3 mm, con 23 segmentos corporais e 19 pares de apéndices, pero sen cacho.[15] Os fósiles aparecen principalmente entre carófitas, probablemente no que eran pozas temporais alcalinas.[16]
A orde Notostraca comprende a única familia dos Triopsidae.[17] Os dous xéneros da familia, Triops e Lepidurus, están considerados fósiles viventes, e non cambiaron significativamente desde o Triásico.[11] Teñen un cacho plano e ancho, que oculta a cabeza e leva un par de ollos compostos.[8] O abdome é longo, parece estar segmentado e leva numerosos pares de patas aplanadas.[8] O telson está flanqueado por un par de ramas (rami) caudais delgadas e longas.[5] A plasticidade fenotípica dentro do taxon fai que sexa difícil a identificación a nivel de especie, e ademais presenta variacións no modo de reprodución.[11] Os notostracos son os branquiópodos de maior tamaño e son omnívoros que viven no fondo de pozas temporais e lagos pouco fondos.[8]
Os que antes se chamaban concostracos (que despois foron divididos en tres grupos) son animais bivalvos que levan vivindo na Terra polo menos desde o Devoniano. Crese hoxe que os tres grupos non forman un clado. Teñen de 10 a 32 segmentos no tronco, que diminúen en tamaño da parte frontal á posterior, e cada un leva un par de patas, que tamén levan branquias. Un músculo forte pode pechar as dúas metades en que se divide a súa cuncha.
Os Cladocera son unha orde de pequenos crustáceos normalmente chamados pulgas de auga ou dafnias. Recoñecéronse polo momento unhas 620 especies, e hai moitas máis aínda non descritas.[18] Viven en todos os hábitats acuáticos continentais, pero son raros nos océanos.[8] A maioría miden de 0,2 a 6,0 mm de longo, cunha cabeza dobrada cara atrás, e un cacho que cobre os seus abdome e tórax aparentemente insegmentados.[19] Teñen un só ollo composto en posición media.[8] A maioría das especies presentan partenoxénese ciclica, na que a reprodución asexual é ocasionalmente suplementada pola reprodución sexual, que produce ovos de resistencia que permiten que a especie sobreviva a duras condición e se disperse a hábitats distantes.[20]
O rexistro fósil dos branquiópodos remóntase polo menos ao Cámbrico superior e posiblemente máis atrás. O grupo crese que é monofilético, e os Anostraca son o primeiro grupo que se ramificou.[21] Crese que o grupo evolucionou no mar, pero foi forzado a vivir en pozas temporais e lagos hipersalinos pola evolución dos peixes óseos.[8] Aínda que eran previamente considerados un grupo irmán do resto dos crustáceos, agora acéptase xeralizadamente que os crustáceos forman un grupo parafilético, e que os Branchiopoda son irmáns dun clado que comprende os Xenocarida (Remipedia e Cephalocarida) e Hexapoda (insectos e os seus parentes).[22][23] Actualmente clasifícanse nos seguintes grupos:
A dos branquiópodos (Branchiopoda) é unha clase de crustáceos. Ente eles están as artemias, os tríops, os antes chamados concostracos, as dafnias e o grupo do Devoniano dos Lepidocaris. Son principalmente animais pequenos, a maioría de auga doce, que se alimentan de plancto e detritos.
