La víbora áspid o áspid (Vipera aspis) es una especie de víbora que se puede encontrar en Europa. En ocasiones se atribuye erróneamente este nombre a otras especies de víboras, e incluso a cualquier clase de serpiente venenosa.
Los adultos tienen una longitud de por lo menos 60 cm. Los machos alcanzan hasta 85 cm, y las hembras un máximo de 75 cm. Los machos, sin embargo, son un poco más delgados que las hembras. La cola es relativamente corta, un séptimo a un noveno de la longitud de cuerpo en las hembras, y un sexto a un octavo en los machos.[2] La cabeza es ancha, triangular y bien diferenciada del cuello. Las escamas del cuerpo son grisáceas o amarillas, doradas o cúpreas, con manchas negras o verdosas con borde negro, en aparente zigzag sobre el lomo.
Prefiere áreas cálidas con buena exposición al sol, vegetación estructurada y suelos relativamente secos. En Italia y Francia, se encuentra a menudo en áreas montañosas o en colinas, especialmente en regiones de piedra caliza, pero se presenta a veces en llanos bajos. Tiene una preferencia por áreas cubiertas de vegetación o por lo menos con alguna cubierta.[2] Puede ser encontrado en cuestas soleadas sobre colinas, pantanos, prados en las montañas, claros del bosque, en los límites de bosques, en botes de basura y en las canteras.[3] En Italia se encuentra en arboledas y a menudo cerca de fuentes.[2] Aunque no es propia de zonas elevadas, en los Pirineos se ha encontrado sobre los 2600 msnm, en la zona del pico Mulleres.[4]
Una mordedura de esta especie es muy dolorosa y puede tener consecuencias más severas que la de Vipera berus. Según Stemmler, cerca de 4% de todas las mordeduras sin tratar son fatales.[5] Lombardi y Bianco (1974) mencionan que esta especie es responsable del 90 % de todos los casos de mordedura de serpiente en Italia;[3] en las montañas italianas es la única serpiente venenosa que puede causar víctimas mortales.[3] En caso de mordedura es muy aconsejable la visita a un médico para que realice el tratamiento correcto, y si fuese necesario, aplique un antiveneno (suero antiofídico).
La toxicidad del veneno varía. Stemmler indica que la población en el distrito de Passwang (Suiza) tiene el veneno más fuerte.[5] Comparado con los venenos de otras especies, es relativamente tóxico. Brown (1973) da los valores LD50 de 1,0 mg/kg de mg/kg IV y 1,0-2,0 SC.[6] Tu et al. (1969) indican 4,7 mg/kg IM.[7] La producción del veneno es relativamente baja. Boquet obtuvo un registro diario de la extracción de 9 a 10 mg.[8]
Los síntomas de envenenamiento incluyen la rápida aparición de dolor agudo, seguido por edema y decoloración. La necrosis hemorrágica severa puede ocurrir en las inmediatas horas. La visión se puede deteriorar seriamente, muy probablemente debido a la degradación de la sangre y de los vasos sanguíneos en los ojos. El veneno tiene efectos de coagulante y de anticoagulante. La actividad del anticoagulante es al parecer más fuerte que la del Daboia russelii.[cita requerida][9] El veneno puede también afectar la estructura glomerular y puede conducir a la muerte debido a fallo renal.[2]
Según Cheymol et al. (1973), el veneno no produce contracciones neuromusculares en preparaciones in vitro.[10] La carencia de este neurotóxico indicaría que los casos fatales que implican el sistema cardiovascular son el resultado de una lesión directa del músculo o de la reducción del intercambio de oxígeno. Por otra parte, González (1991) publicó que en dos casos las víctimas desarrollaron síntomas neurotóxicos, incluyendo dificultad en la respiración y al tragar, así como la parálisis del miembro mordido.[11]
La víbora áspid o áspid (Vipera aspis) es una especie de víbora que se puede encontrar en Europa. En ocasiones se atribuye erróneamente este nombre a otras especies de víboras, e incluso a cualquier clase de serpiente venenosa.
Laški gad (znanstveno ime Vipera aspis) je strupenjača iz družine gadov, ki biva v visokogorskih predelih Južne ter Zahodne Evrope in le ponekod v skrajnih delih Zahodne Slovenije.
Telo laškega gada je kratko in čokato, pri samcih meri v dolžino 85 cm, pri samicah redko več kot 75 cm. Vrh gobčka je rahlo privzdignjen, zato je znan tudi pod imenom rilčasti gad, vendar ne tvori rožička kot pri modrasu. Barvne variante obsegajo svetlo rjave, sive, opečnate, oranžne in slamnato rumene primerke, znani pa so tudi primeri melanizma (črna barva). Ima temnejše pege, kot njegov bližnji sorodnik navadni gad. Pege laškega gada so po hrbtu spojene.
Laški gad je razširjen po Pirenejih, Franciji in Italiji, kjer seže do 3.000 m nadmorske višine, področje poselitve pa sega vse do južne Nemčije. V Sloveniji pa se nahaja v Breginjskem kotu; v zadnjih letih ga opažajo predvsem na južnem pobočju Stola in v okolici Breginja.[2] Novejši podatki potrjujejo obstoj laškega gada tudi na območju Sabotina in Korade.[2]
Najraje se zadržuje na suhih, toplih in prisojnih območjih na travnikih, obronkih gozdov in gozdnih jasah. V toplih dnevih je aktiven predvsem v mraku in ponoči, v hladnih pa podnevi. Prehranjuje se s kuščarji in majhnimi sesalci. Pari se maja, avgusta pa povrže 4-18 mladičev.
Po sestavi je toksin laškega gada soroden toksinom strupenih kač, ki naseljujejo Evropo. Sestavljajo ga razni encimi, proteini s specifično toksično aktivnostjo in druge makromolekule. Po ugrizu se toksin hitro razširi okoli mesta ugriza do limfnih žil in preko teh naprej v krvožilni sistem.[3]
Kot pri vseh strupenih kačah je resnost ugriza odvisna od količine vbrizganega toksina, mesto ugriza in morebitna pridružena bolezenska stanja. Sled ugriza običajno predstavlja par drobnih ran, oddaljeni okoli 0,5 cm, ki krvavita zelo malo ali nič. Rana je lahko samo ena v primeru, da je kača ugriznila z enim strupnikom, lahko pa jih je več v primeru večjega števila ugrizov. Sprva se pojavi oteklina, ki se hitro širi in lahko zajame celoten trup. Posebno nevarni so ugrizi v predelu vrata in glave zaradi možnosti zapore dihalne poti. Rdeče lise so znak vnetja limfni žil in bezgavk. Med sistemskimi znaki so najpogostejši bolečine v trebuhu, bruhanje in diareja; slednja dva sta lahko s prisotnostjo krvi. Od nevroloških znakov sta najpogostejša zaspanost in vrtoglavica, lahko pa so prisotni tudi nezavest, krči, ohromelost očesnih mišic (oftalmoplegija), motnje požiranja in razne nevnetne bolezni živcev na prizadetem udu (periferne nevropatije).[3]
Pri oskrbi ponesrečenca je potrebna imobilizacija prizadetega uda in hiter transport v ustrezno zdravstveno ustanovo. Potreben je nadzor življenjskih funkcij in lajšanje simptomov, predvsem z analgetiki, pri čemer se je potrebo izogibati zdravilom z vplivom na delovanje trombocitov. Pri šoku, ki se ne popravi po začetnih ukrepih, se uporabi zdravila za vzdrževanje krvnega tlaka, v primeru zapore dihalne poti kortikosteroide, antihistaminike in adrenalin, v primeru hujših znakov zastrupitve pa protistrup, pri čemer imajo prednost otroci in nosečnice.[3]
Laški gad (znanstveno ime Vipera aspis) je strupenjača iz družine gadov, ki biva v visokogorskih predelih Južne ter Zahodne Evrope in le ponekod v skrajnih delih Zahodne Slovenije.