Pieczarka dwuzarodnikowa (Agaricus bisporus (J.E. Lange) Imbach) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae)[1]. Rośnie dziko, ale jest też powszechnie uprawiana w pieczarkarniach i sprzedawana w sklepach[2].
Pozycja w klasyfikacji według Index Fungorum: Agaricus, Agaricaceae, Agaricales, Agaricomycetidae, Agaricomycetes, Agaricomycotina, Basidiomycota, Fungi[1].
Po raz pierwszy takson ten zdiagnozował w 1926 r. Jakob Emanuel Lange nadając mu nazwę Psalliota hortensis f. bispora. Obecną, uznaną przez Index Fungorum nazwę nadał mu w 1946 r. Emil Imbach[1].
Niektóre synonimy naukowe[3]:
Nazwę polską podali Barbara Gumińska i Władysław Wojewoda. W polskim piśmiennictwie mykologicznym gatunek ten opisywany był też pod nazwami: pieczarka ogrodowa, pieczarka polna odmiana ogrodowa, bedłka polna odmiana ogrodowa[4].
Średnicy 4-10 cm, barwy białej, szarobiałej do brązowawej. Skórka od promieniowo-włókienkowej do przylegająco łuskowatej[5].
Nie dochodzą do trzonu. U młodych okazów są białawe, później różowe, na koniec ciemnobrązowe[5].
Wysokość 3–8 cm, grubość do 3 cm, walcowaty, pełny. Posiada wyraźny pierścień. Kolor biały, poniżej pierścienia czasami jest łuskowaty[6].
Słabo czerwieniejący, o słabym, przyjemnym zapachu[5].
Brązowy. Zarodniki elipsoidalne, gładkie, o średnicy 5,5‒8,5 × 4‒6,5 µm. Podstawki zawsze dwuzarodnikowe[6].
Na naturalnych siedliskach występuje w Ameryce Północnej, Środkowej i Południowej, Europie, Azji, Australii i na wielu wyspach[7]. W Polsce jej rozprzestrzenienie i częstość występowania nie są znane. W piśmiennictwie naukowym do 2003 r. podano 5 jej stanowisk[4].
Rośnie od maja do września, na polach, w parkach, w miejscach nawożonych obornikiem, na stosach kompostowych, rzadko w lasach. W naturalnym środowisku jest rzadka. Pospolicie natomiast jest uprawiana[2].
Doskonały grzyb jadalny, powszechnie uprawiany. Saprotrof[5].
W październiku 2012 r. francuskim naukowcom z Institut National de la Recherche Agronomique w Nancy udało się rozszyfrować jej genom[8].
W śladowych ilościach w pieczarce dwuzarodnikowej występuje MMH (monometylohydrazyna): lotna pochodna hydrazyny o wzorze sumarycznym CH3N2H3, substancja która jest wykorzystywana jako paliwo hipergolowe w silnikach rakietowych. Nie powinno się spożywać pieczarek na surowo ze względu na obecność rakotwórczych pochodnych hydrazyny[9].
Jak widać w tabeli poniżej, pieczarki są źródłem głównie miedzi, ryboflawiny (wit. B2), niacyny (wit. B3) i kwasu pantotenowego. W mniejszym stopniu mogą być źródłem m.in. selenu (17% RDA w 100 g), fosforu (12% RDA), witaminy B6 (6–8% RDA), potasu (7% AI) i tiaminy (wit. B1; 7% RDA).
Wartość energetyczna 93 kJ (22 kcal) Białka 3,09 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,7% 6,7% 6,7% 6,7% M 5,5% 5,5% 5,5% 5,5% Węglowodany 3,26 g szczegółowe informacje Cukry (jedno- i dwucukry) 1,98 g Jednocukry Glukoza 1,48 g Fruktoza 0,17 g Galaktoza 0,00 g Dwucukry Sacharoza 0,00 g Maltoza 0,00 g Laktoza 0,00 g Skrobia 0,00 g Błonnik 1,0 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 4,8% 4,8% M 2,6% 2,6% 3,3% 3,3% Tłuszcze 0,34 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,050~ g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,000 g Wielonienasycone 0,160 g omega-3 ~ g[11] omega-6 0,139 g[11] trans 0,000 g Woda 92,45 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,4% 3,4% 3,4% 3,4% M 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Etanol 0,0 g Kofeina 0 mg Witaminy Witamina C 2,1 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 2,8% 2,8% M 2,3% 2,3% 2,3% 2,3% Tiamina (B1) 0,081 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 7,4% 7,4% 7,4% 7,4% M 6,8% 6,8% 6,8% 6,8% Ryboflawina (B2) 0,402 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 37% 37% 37% 37% M 31% 31% 31% 31% Niacyna (B3) 3,607 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 26% 26% 26% 26% M 23% 23% 23% 23% Kwas pantotenowy 1,497 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 30% 30% 30% 30% M 30% 30% 30% 30% Witamina B6 0,104 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 8,0% 8,0% 6,9% 6,9% M 8,0% 8,0% 6,1% 6,1% Foliany 0,017 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,3% 4,3% 4,3% 4,3% M 4,3% 4,3% 4,3% 4,3% Kwas foliowy 0,000 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Kobalamina (B12) 0,00004 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% M 1,7% 1,7% 1,7% 1,7% Cholina 17,3 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,1% 4,1% 4,1% 4,1% M 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% Witamina A 0,000 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina D 0,0002 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,3% 1,3% 1,3% 1,0% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,0% Witamina E 0,01 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Witamina K 0,0000 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Makroelementy Fosfor 86 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 12% 12% 12% 12% M 12% 12% 12% 12% Wapń 3 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% M 0,3% 0,3% 0,3% 0,3% Magnez 9 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,9% 2,8% 2,8% 2,8% M 2,3% 2,1% 2,1% 2,1% Potas 318 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,8% 6,8% 6,8% 6,8% M 6,8% 6,8% 6,8% 6,8% Sód 5 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,3% 0,3% 0,4% 0,4% M 0,3% 0,3% 0,4% 0,4% Mikroelementy Żelazo 0,50 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,8% 2,8% 6,3% 6,3% M 6,3% 6,3% 6,3% 6,3% Miedź 0,318 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 35% 35% 35% 35% M 35% 35% 35% 35% Cynk 0,52 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 6,5% 6,5% 6,5% 6,5% M 4,7% 4,7% 4,7% 4,7% Mangan 0,047 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% M 2,0% 2,0% 2,0% 2,0% Selen 0,0093 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 17% 17% 17% 17% M 17% 17% 17% 17% Dane liczbowe na podstawie: USDA National Nutrient Database for Standard Reference, Release 28, full version[10]Uprawa prowadzona jest głównie w wysokotowarowych zakładach produkcyjnych. Grzyby uprawia się na podłożu organicznym, którym jest w Europie głównie nawóz koński, w Ameryce Północnej – słoma kukurydziana, w Azji – słoma ryżowa. Przed procesem kompostowania do nawozu dodaje się do 20% dodatków (wióry drzewne lub nawozy mineralne). W trakcie kompostowania w wyniku fermentacji przeprowadzanej przez bakterie następuje rozkład węglowodanów, podczas gdy białka i lignina pozostają. W temperaturze ok. 60 °C w jakiej przeprowadza się kompostowanie giną owady znajdujące się w nawozie w różnych stadiach rozwoju. Po przygotowaniu podłoża miesza się je z wilgotnymi ziarnami zbóż obrośniętymi grzybnią pochodzącą z czystych kultur i umieszcza w warunkach inkubacyjnych tj. w temperaturze 24 °C i wilgotności powietrza 60%, co sprzyja rozrastaniu się strzępek. W celu przyśpieszenia rozwoju osobników podłoże przysypuje się ciężką ziemią, obniża temperaturę poniżej 22 °C, zwiększa wilgotność powietrza do ok. 95% i dba się o odpowiednie przewietrzanie pomieszczeń. Zbiór owocników trwa przez kilka tygodni i uzyskuje się do 14 kg pieczarek z 1 m² (100 kg z 1 m³) podłoża[13].
Produkcja światowa pieczarek w 1950 wynosiła 53 tys. ton, w 1980 już 800 tys. ton[13], na początku lat 90. XX wieku – 1,5 mln ton[14]. Polska jest największym producentem pieczarek w Europie (330 tys. ton rocznie)[15] i największym eksporterem tych grzybów na świecie[16].
Pieczarkę dwuzarodnikową można pomylić z trującą pieczarką karbolową (Agaricus xanthodermus), ale także z jadalnymi: pieczarką łąkową (Agaricus campestris) oraz pieczarką białawą (Agaricus arvensis). Spośród wszystkich tych gatunków pieczarka dwuzarodnikowa ma najgrubszy, najbardziej mięsisty kapelusz[17].
_Imbach_403677.jpg)
Pieczarka dwuzarodnikowa (Agaricus bisporus (J.E. Lange) Imbach) – gatunek grzybów z rodziny pieczarkowatych (Agaricaceae). Rośnie dziko, ale jest też powszechnie uprawiana w pieczarkarniach i sprzedawana w sklepach.
