Multimedia w Wikimedia Commons Pierwiosnek, pierwiosnek zwyczajny (Phylloscopus collybita) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny świstunek[3] (Phylloscopidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae).
Wyróżniono kilka podgatunków P. collybita[3][4][5]:
Zamieszkuje nieomal całą Europę, Syberię, Azję Mniejszą oraz Wyspy Kanaryjskie i góry Atlas. Na starym kontynencie jest jednym z najliczniejszych ptaków leśnych. Wędruje na krótkie odległości. Zimuje w pasie od północno-wschodniej Afryki po Dekan, lokalnie też w innych częściach Afryki. W Europie zachodniej i środkowej pojedyncze osobniki mogą zostawać na zimę. Przyloty od marca do kwietnia i odloty od sierpnia do października. Wyróżnia się 8 podgatunków.
Pierwiosnki zaczynają swe odloty w połowie sierpnia, a kończą je pod koniec października. Mimo to obserwowano ostatnie osobniki opuszczające Polskę w listopadzie. Odnotowano też parę osobników przebywających w kraju w trakcie zimowych miesięcy. Zaznaczyć należy, że zimowanie to nie miało charaktery regularnego i było zdarzeniem wyjątkowym.
Obie płci ubarwione są jednakowo. Smukła, niepozorna, delikatna sylwetka. Ogólnie upierzenie zielonkawoszare z odcieniemoliwkowym, na spodzie ciała jasnobeżowe. Na skrzydłach i ogonie pióra są ciemniejsze. Oczy ciemne, nad nimi żółtawa, słabo zaznaczona,brew. Ma cienki dziób, nogi brązowoczarne. Bardzo ruchliwy i trudny w obserwacji, gdyż uwija się zwykle w gęstwinach krzaków lub w koronach drzew. Charakterystycznie potrząsa ogonem i skrzydłami, również w trakcie śpiewania.
Jest mniejszy od wróbla i ma delikatniejszą sylwetkę niż sikora. Bardzo podobny do piecuszka, który jest jednak ubarwiony intensywniej (ma np. brew nad okiem i długie nogi brązowopomarańczowej, gliniastej barwy), oraz do świstunki leśnej, która jednak jest większa i ma proporcjonalnie dłuższe skrzydła i krótszy ogon.
Największą trudność obserwatorom sprawia odróżnienie pierwiosnka od piecuszka (prawie to samo ubarwienie, zachowanie i wymiary). Jest to praktycznie niemożliwe, gdy patrzy się z daleka. Natomiast z bliska u pierwiosnka widać ciemne, zwykle brązowoczarne nogi. Piecuszek ma je jasne, barwy gliniastej. Nie można zapominać o bardzo charakterystycznej melodii pierwiosnka - cilp-calp.
ok. 8,5 g
Wydaje nietypowy śpiew rozchodzący się w lasach i parkach. Jest nim dwusylabowe monotonne wykrzykiwanie "cilp calp" trwające do pół minuty zaczynające się ostrym "tret tret", nie do pomylenia z żadnym innym ptakiem. Od tego śpiewu pochodzą zwyczajowe nazwy pierwiosnka w niektórych językach, np. angielskim (chiffchaff), niemieckim (Zilpzalp) czy holenderskim (Tjiftjaf). Polska nazwa rodzajowa bierze się natomiast od wczesnego pojawiania się i śpiewu tego ptaka po zimie. Samiec odzywa się zaraz po przylocie na tereny lęgowe, czyli pod koniec marca lub w kwietniu (najpóźniejsze osobniki dolatują w pierwszych dniach maja). Milknie tylko przy niekorzystnych warunkach atmosferycznych. Usłyszeć można go zatem już w czasie pierwszych wiosennych ociepleń i promieni słońca, najintensywniej na początku lęgów i w ich trakcie, ale również w cieplejsze, jesienne dni (wtedy jego śpiew jest krótszy i cichszy). Trel trwa zwykle cały dzień.
Prześwietlone lasy liściaste i mieszane o umiarkowanej wilgotności z bujnym runem i podszytem, zadrzewienia śródpolne, młodniki, doliny rzek, większe parki, przedmieścia i zdziczałe ogrody. Zasiedla też górskie kompleksy leśne, piętro kosodrzewiny, choć nie występuje tam tak licznie jak na nizinach. Unika zwartych, jednolitych drzewostanów i dlatego preferuje ich skraje, pobliża porębów i luki w ich obrębie. Nie przeszkadza mu obecność człowieka, więc może przebywać w roślinności przez niego wprowadzonej. W Polsce widywana w borach, grądach, olsach i w reglach.
Kulistego kształtu z otworem wlotowym umieszczonym z boku. Zbudowane z liści i źdźbeł traw, drobnych gałązek, tuż nad ziemią (poniżej lub metr nad nią) w gęstej trawie, krzewie lub kępie roślinności zielnej, wśród jeżyn lub bluszczu, czasem wyżej na gałęziach drzew lub w budkach lęgowych. Jest bardzo dobrze ukryte. Wyściółkę stanowią pióra zebrane z okolicy i trawa. Gniazdo jest typową budowlą tworzoną przez świstunki, choć każdy gatunek wprowadza drobne szczegóły.
Co ciekawe, doświadczeni ornitolodzy są w stanie odróżnić pierwiosnka od piecuszka po budowie gniazda. Ten drugi wyścieła obficie swoje miejsce lęgowe piórami i włosiem, podczas gdy pierwiosnek tylko piórkami i to w niewielkiej ilości.
Dwa lęgi w roku, z czego pierwszy w pierwszej połowie maja, drugi w ostatnich dniach czerwca lub pierwszych lipca. W zniesieniu 4-6 jaj o średnich wymiarach 15x12 mm, białych z nielicznymi brązowoczerwonymi plamkami, które na szerszym końcu tworzą charakterystyczny dla gatunku wianuszek.
Od złożenia ostatniego jaja trwa 13-14 dni. Młode opuszczają gniazdo po 13-15 dniach. Wcześniej są karmione przez oboje rodziców.
Głównie drobne owady, ich larwy i jaja, np. gąsienice motyli, larwy i jaja much, małe motyle, komary, złotooki. Wraz z końcem lata, jesienią i zimą w diecie pojawiają się jagody, podobnie jak u innych owadożernych ptaków.
Żeruje przemieszczając się pomiędzy krzewami i koronami drzew, choć nierzadko swą zdobycz zdobywa w locie. Smaczne kąski często zdziobuje z końcówek gałązek i liści, toteż można zobaczyć jak je oblatuje. Do zdobywania pokarmu służy im delikatny dziób.
Na terenie Polski gatunek ten jest objęty ścisłą ochroną gatunkową[8].
Pierwiosnek, pierwiosnek zwyczajny (Phylloscopus collybita) – gatunek niewielkiego ptaka wędrownego z rodziny świstunek (Phylloscopidae), wcześniej zaliczany do pokrzewkowatych (Sylviidae).
_in_Delhi_W_Malaysia_035.jpg)
