Ogórek siewny (Cucumis sativus L.) – gatunek ogórka z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Wywodzi się prawdopodobnie z gatunku Cucumis hardwickii dziko rosnącego u podnóża Himalajów. W Indiach uprawiany był już ok. 3 tys. lat temu[2], później został szeroko rozpowszechniony i obecnie znany jest we wszystkich strefach klimatycznych. Owoce ogórka siewnego wykorzystywane są powszechnie w kuchni wielu krajów. Nazwa odnosi się zarówno do rośliny płożącej, jak i jej cylindrycznych, jadalnych owoców.
Wyróżnia się także szereg rzadziej występujących typów:
Wartość żywieniowa ogórka polega głównie na smaku i usprawnianiu procesu trawienia. Owoce ogórka zawierają niewielkie ilości witamin i składników mineralnych. Pomagają w usuwaniu nadmiaru wody z organizmu i dlatego znajdują zastosowanie w dietach odchudzających. Większość składników znajduje się nie w miąższu, lecz w skórce. Surowe owoce są dla niektórych osób ciężkostrawne, zawierają też askorbinazę, enzym, który utlenia witaminę C. Surowych owoców ogórka nie należy mieszać np. w sałatkach z innymi warzywami, takimi jak pomidory czy papryka, gdyż ich wzajemne działanie eliminuje witaminy. Dzięki zdolnościom regeneracyjnym soku ogórkowego, znalazł on zastosowanie w kosmetyce[4].
Wartość energetyczna 60 kJ (14 kcal) Białka 0,7 g szczegółowe informacje RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,5% 1,5% 1,5% 1,5% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% Węglowodany 2,9 g szczegółowe informacje Przyswajalne 2,4 g RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% M 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% Jednocukry Glukoza 0,7 g Fruktoza 0,7 g Dwucukry Sacharoza 0,1 g Laktoza 0 g Skrobia 0,1 g Błonnik 0,5 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,0% 2,0% 2,4% 2,4% M 1,3% 1,3% 1,7% 1,7% Tłuszcze 0,1 g szczegółowe informacje Kwasy tł. nasycone 0,03 g Kwasy tł. nienasycone Jednonienasycone 0,00 g Wielonienasycone 0,04 g omega-3 0,02 g α-Linolenowy (ALA) 0,02 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,8% 1,8% 1,8% 1,8% M 1,3% 1,3% 1,3% 1,3% omega-6 0,02 g Linolowy (LA) 0,02 g AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,2% 0,2% 0,2% 0,2% M 0,1% 0,1% 0,1% 0,1% Woda 95,8 g szczegółowe informacje AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,6% 3,6% 3,6% 3,6% M 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% Witaminy Witamina C 8,0 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 11% 11% 11% 11% M 8,9% 8,9% 8,9% 8,9% Tiamina (B1) 0,029 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,6% 2,6% 2,6% 2,6% M 2,4% 2,4% 2,4% 2,4% Ryboflawina (B2) 0,038 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% M 2,9% 2,9% 2,9% 2,9% Niacyna (B3) 0,19 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,4% 1,4% 1,4% 1,4% M 1,2% 1,2% 1,2% 1,2% Witamina B6 0,04 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,1% 3,1% 2,7% 2,7% M 3,1% 3,1% 2,4% 2,4% Foliany 0,015 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% M 3,8% 3,8% 3,8% 3,8% Kobalamina (B12) 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina A 0,028 mg RAE RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,0% 4,0% 4,0% 4,0% M 3,1% 3,1% 3,1% 3,1% Witamina D 0,00 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% M 0,0% 0,0% 0,0% 0,0% Witamina E 0,16 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% M 1,1% 1,1% 1,1% 1,1% Makroelementy Fosfor 23 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% M 3,3% 3,3% 3,3% 3,3% Wapń 15 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,5% 1,5% 1,3% 1,3% M 1,5% 1,5% 1,5% 1,3% Magnez 8 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,6% 2,5% 2,5% 2,5% M 2,0% 1,9% 1,9% 1,9% Potas 125 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% M 2,7% 2,7% 2,7% 2,7% Sód 11 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 0,7% 0,7% 0,8% 0,9% M 0,7% 0,7% 0,8% 0,9% Mikroelementy Jod 0,0029 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% M 1,9% 1,9% 1,9% 1,9% Żelazo 0,2 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 1,1% 1,1% 2,5% 2,5% M 2,5% 2,5% 2,5% 2,5% Miedź 0,11 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 12% 12% 12% 12% M 12% 12% 12% 12% Cynk 0,24 mg RDA 19–30 31–50 51–70 70+ K 3,0% 3,0% 3,0% 3,0% M 2,2% 2,2% 2,2% 2,2% Mangan 0,08 mg AI 19–30 31–50 51–70 70+ K 4,4% 4,4% 4,4% 4,4% M 3,5% 3,5% 3,5% 3,5% Dane liczbowe na podstawie: [5]Rodzina dyniowate (Cucurbitaceae) jest częstym przedmiotem badań genetycznych i molekularnych[7]. Ogórek jest gatunkiem obcopylnym, ale dobrze znosi zapylenie własnym pyłkiem, co pozwala na tworzenie linii wsobnych[8]. Łatwość mnożenia generatywnego i wegetatywnego oraz dokładne poznanie kultur in vitro ogórka spowodowały, że gatunek ten służy jako model w badaniach genetycznych i biotechnologicznych[9]. Ogórek posiada zdolność rozmnażania generatywnego również form poliploidalnych. Mapy genetyczne mogą być rozbudowywane bez większych trudności przy użyciu znanych markerów ze względu na małą liczbę chromosomów[8]. Lista genów ogórka jest na bieżąco uaktualniana i publikowana. Poznano sekwencję i działanie 105 genów. Wśród opisanych są geny odpowiedzialne za dziedziczenie[10]. Od dawna znane są też metody sterowanie płcią za pomocą odpowiednich substancji chemicznych[11]. Znane są również geny odporności na choroby np. gen odporności na mączniak rzekomy oznaczamy jest symbolem „dm”. Jest jednym z wielu genów odporności na Pseudoperonospora cubensis. Prowadzone są też badania nad pokrewieństwem różnych grup botanicznych ogórka C. sativus L. i C. sativus var. Hardwickii[12] i ich przydatnością do prac hodowlanych. Prace nad transformacją ogórka prowadzone są od ponad 10 lat. Wykorzystuje się przede wszystkim metody wektorowe[13]. Są również prowadzone badania nad transformacją bezwektorową wykorzystując metodę elektroporacji[14] i mikrowstrzeliwania[15].
Ogórek siewny jest jednym z 30 gatunków wyróżnionych w obrębie rodzaju ogórek (Cucumis), podzielonych na dwie grupy ze względu na liczbę chromosomów[16]. Dziko występującą odmianą ogórka siewnego jest Cucumis sativus var. Hardwickii[17].
Wyróżnia się 12 odmian botanicznych ogórka siewnego:
Analiza izoenzymatyczna podanych odmian botanicznych wykazała, że najbardziej oddalonymi odmianami botanicznymi od reszty są Cucumis sativus var. Hardwickii i Cucumis sativus var. falcatus[18].
Ogórek siewny (Cucumis sativus L.) – gatunek ogórka z rodziny dyniowatych (Cucurbitaceae). Wywodzi się prawdopodobnie z gatunku Cucumis hardwickii dziko rosnącego u podnóża Himalajów. W Indiach uprawiany był już ok. 3 tys. lat temu, później został szeroko rozpowszechniony i obecnie znany jest we wszystkich strefach klimatycznych. Owoce ogórka siewnego wykorzystywane są powszechnie w kuchni wielu krajów. Nazwa odnosi się zarówno do rośliny płożącej, jak i jej cylindrycznych, jadalnych owoców.