Los anfípodos (Amphipoda, del griegu amphí, "d'un llau y otru" y podós, "pie") son un orde de pequeños crustáceos malacostráceos qu'inclúi a más de 7.000 especies descrites, anque'l más grande, Alicella gigantea, puede llegar a midir 34 cm.[1]
Munchos anfípodos son marinos; anque un pequeñu númberu d'especies son límnicos o terrestres. Los anfípodos marinos pueden ser peláxicos (viven na columna d'agua) o bentónicos (viven no fondero marín). Los anfípodos peláxicos son comíos por aves marines, peces, y mamíferos marinos. Los anfípodos terrestres como los Talitridae viven nel sable, guijarrales, o en sableres.
Munches especies de anfípodos peláxicos son mutualistes o (usualmente) parásitos, viviendo n'asociación con invertebraos Scyphozoa y Salpidae. Phronima ye un xéneru relativamente común de los anfípodos peláxicos que maten y llimpien los cuerpos de los Salpidae pa vivir dientro y curiar a les sos críes.
De les relativamente poques especies de vida llibre, los anfípodos planctonicos, onde'l más abondosu de toos ye Themisto gaudichaudii; que vive nel océanu Antárticu, esti anfípodo rexuntar en trupes formaciones, siendo un voraz predador de copépodos y otros pequeños miembros del zooplancton.
Los copépodos, kril y Salpidae, mayoritariamente herbívoros, el carnívoru Themisto ye'l más abondosu miembru del mesozooplancton nel océanu Antárticu.
En mares fríos, los anfípodos bénticos son descomanadamente diversos y abondosos. N'agües antártiques, los anfípodos son los más abondosos crustáceos bénticos. Dalgunos son forrajeros, munchos son omnívoros, dalgunos son carroñeros similares a les pirañes: rápido llimpien les carcases de los animales muertos. Los anfípodos son unu de los pocos grupos d'animales frecuentemente vistos cuando submarinos baxen a partes abisales del océanu. Otros anfípodos bénticos son l'alimentu primario de les Eschrichtius robustus ballenes grises.
Una especie de anfípodo de les quillas de barcos, común del océanu Atlánticu y d'estuarios ye Jassa falcata.
Atopáronse seis especies de anfípodos nel abilsu de Challenger, na fuesa de les Marianes. Curiosamente, una d'elles produz un compuestu que se ta probando pa tratar l'Alzheimer.
Reconócense les siguientes 205 families:[2][3][4][5][6]
.
Los anfípodos (Amphipoda, del griegu amphí, "d'un llau y otru" y podós, "pie") son un orde de pequeños crustáceos malacostráceos qu'inclúi a más de 7.000 especies descrites, anque'l más grande, Alicella gigantea, puede llegar a midir 34 cm.
Munchos anfípodos son marinos; anque un pequeñu númberu d'especies son límnicos o terrestres. Los anfípodos marinos pueden ser peláxicos (viven na columna d'agua) o bentónicos (viven no fondero marín). Los anfípodos peláxicos son comíos por aves marines, peces, y mamíferos marinos. Los anfípodos terrestres como los Talitridae viven nel sable, guijarrales, o en sableres.
Yanüzənlər, amfipodlap (lat. Amphipoda) — ali xərçənglər sinfindən onurğasız heyvan dəstəsi.
Bədəninin uzunluğu 0,5—25 sm-dir. Yan, bəzən isə bel-qarın istiqamətində sıxılmışdır. Yanı üstə üzür. Dəstənin adı bu xüsusiyyətinə görə seçilmişdir. Ayrıcinsiyyətlidir. 7000 növü məlumdur. Azərbaycanda 76, o çümlədən Xəzərin Azərbaycan sahilində 66 növü yayılmışdır. Balıqların, Suitilərin, quşların və s.-nin bir çoxu yanüzənlərlə qidalanır. Bəzi növləri limanların ağac dirəklərini, digəri isə balıq torlarını dağıtdığına görə zərərlidir.
Xəzər dənizində yaşayan 69 növü yerli faunadır, 4 növü (Pseudolibrotus caspius, P. Platyceras, Pontoporea affinis microphtalma, Gammaracanthus loricatus caspius) Arktika faunası qrupuna daxildir. Yanüzənlər balıqların (külmə, çapaq, çəki, xullar) qidasında mühüm rol oynayırlar.
Els amfípodes (Amphipoda) són un ordre de crustacis peracàrids.
La majoria dels amfípodes són marins i s'alimenten de detritus. Comparats amb altres crustacis, com els isòpodes, rizocèfals o copèpodes, els amfípodes comprenen relativament poques espècies paràsites. El anfípod paràsit més notable és el poll de les balenes (família Cyamidae).[1]
El nom Amphipoda prové del grec antic i fa referència al fet que posseeixen dos tipus diferents de cames en el mateix animal.
N'hi ha unes 7,000 spècies. L'ordre encara es troba en procés de classificació.
Els amfípodes (Amphipoda) són un ordre de crustacis peracàrids.
Různonožci (Amphipoda) jsou řád korýšů.
Jsou to velmi hojní obyvatelé přílivové zóny oceánů. Můžeme se s nimi setkat pod kameny nebo přímo na pobřeží. Ve dne jsou schovaní v tmavých koutech, aktivní jsou v noci. Některé druhy (např. Talitrus saltator) mohou dorůstat velikosti až 30 cm. Jsou většinou mořští, ale existují i sladkovodní. Popsáno asi 3600 druhů,[1] podle jiných zdrojů až 6000[2] nebo 7000 druhů.[3] Fauna Česka zahrnuje 8 druhů (sladkovodních) různonožců.[4]
Tělo různonožce se dělí na hlavu, hruď a zadeček. Hlava má 2 páry tykadel: antenuly a antény. Hlava je srostlá s jedním hrudním článkem v hlavohruď. Hruď má volných 7 hrudních článků, na nichž jsou končetiny. Na zadečku jsou 3 páry plovacích nožek a 3 páry skákacích nožek. Na konci zadečku je rozvětvený telson.[zdroj?]
Živí se mrtvými organismy a částicemi detritu. Jiní ale požírají řasy a speciálně se přizpůsobili k pohybu mezi houštinami (stojí vzpřímeně na rostlinách, maskováni jako malé větvičky a lapají mohutnými končetinami nic netušící plující kořist).
Všechny samičky různonožců mají na břiše váček, ve kterém je potomstvo. Zde prodělávají přímý vývoj.[zdroj?] Mají malý počet potomků, ale vyrovnává se to tím, že jsou schopni se rozmnožovat vícekrát do roka.
Obrázky, zvuky či videa k tématu různonožci ve Wikimedia Commons
Různonožci (Amphipoda) jsou řád korýšů.
Jsou to velmi hojní obyvatelé přílivové zóny oceánů. Můžeme se s nimi setkat pod kameny nebo přímo na pobřeží. Ve dne jsou schovaní v tmavých koutech, aktivní jsou v noci. Některé druhy (např. Talitrus saltator) mohou dorůstat velikosti až 30 cm. Jsou většinou mořští, ale existují i sladkovodní. Popsáno asi 3600 druhů, podle jiných zdrojů až 6000 nebo 7000 druhů. Fauna Česka zahrnuje 8 druhů (sladkovodních) různonožců.
Tangloppe-ordenen (Amphipoda) omfatter ca. 8500 forskellige beskrevne arter. Arterne er små og rejelignende. Kroppen er normalt sammentrykt fra siderne. På forkroppen er de to første par ben gribeben, dernæst to par ben, der medvirker ved fødeoptagelsen, og til sidst tre par gangben. Desuden findes tre par svømmeben og tre par "springben" på bagkroppen. De fleste arter er havlevende, bl.a. den hjemlige tangloppe. Enkelte arter er ferskvandslevende, som ferskvandstangloppen.
Gammaracanthuskytodermogammarus loricatobaicalensis, en Amphipoda, fik det længste systematiske navn for en organisme, indtil den var omstødt af den ICZN.
Die Flohkrebse (Amphipoda) sind eine Ordnung der Krebstiere, die zur Klasse der Höheren Krebse (Malacostraca) gehört. Die Ordnung ist in vier Unterordnungen unterteilt. Die kleinen Krebstierchen sind in allen Weltmeeren sowie in Süßgewässern heimisch.
Der Körper der Flohkrebse ist im Gegensatz zu den nahe verwandten Asseln (Isopoda) seitlich abgeplattet. Er ist in drei Körperabschnitte, die Tagmata gegliedert. Das erste Tagma stellt der Cephalothorax dar, das Kopf-Brust-Stück, welches eine Verschmelzung des Kopfes (Caput, Cephalon) mit dem ersten Thorakalsegment (1. Thoracomer) darstellt. Das zweite Tagma wird Paereon oder auch Mesosoma genannt und besteht aus weiteren sieben Thoracomeren, an ihnen sitzen die sieben Brustbeinpaare (Thorakopoden, Peraeopoden), wovon die fünf hinteren Paare als Laufbeine ausgebildet sind. Die beiden vorderen Peraeopoden sind als Greifwerkzeuge (Gnathopoden) ausgebildet. Der letzte Körperabschnitt ist das aus sechs Segmenten bestehende Pleon; die an ihm sitzenden Beine dienen als Schwimmbeine (Pleopoden).
Der Name Amphipoda geht auf die gegensätzliche Stellung der Brustbeine (Peraepoden) zurück, von denen die vorderen vier Paar nach vorne und die hinteren drei Paar nach hinten abgewinkelt sind.
Die Kiemen sind bei Krebstieren Teile der Extremitäten: Krebse besitzen sogenannte Spaltfüße, von denen (arg vereinfacht ausgedrückt) der innere Ast (Endopodit) z. B. als Laufbein fungieren kann, Teile des äußeren (Exopodit) z. B. als Atmungsorgan (Kieme) dienen kann. Bei Flohkrebsen sind die Kiemen nach innen verlagert und ragen in eine Art von Kanal, der von den Lauf- und Schwimmbeinen gebildet wird. Durch deren Bewegung entsteht der Innenseite der Beinpaare entlang von vorne nach hinten ein ständiger Wasserstrom, der die Kiemen mit frischem Wasser versorgt.
Die Färbung der Flohkrebse ist meist hell und reicht von rötlich-rosa über gelblich bis grün und blau.
Flohkrebse weisen in der Regel Körpergrößen von einigen Millimetern bis zu wenigen (meist unter zwei) Zentimetern auf. Eine Ausnahme stellen die beiden Tiefseearten Alicella gigantea und Thaumatops loveni dar, die bis zu 28 Zentimeter lang werden können. Exemplare davon wurden im über 10 Kilometer tiefen Kermadecgraben vor der Küste Neuseelands bei einer Forschungsexpedition 2012 gefunden.[1]
Alle Flohkrebse sind getrenntgeschlechtlich. Die Männchen sind mit vergrößerten Gnathopoden ausgestattet, mit denen das kleinere Weibchen während der Praecopula einige Tage herumgetragen wird. Nach der Parturialhäutung dreht das Männchen das Weibchen mit der Bauchseite nach oben und leitet mit seinen Pleopoden Sperma in dessen Marsupium, wo die Eier befruchtet werden.[2]
Die Anzahl der Eier in einem Gelege variiert von 1 bis 250. Es gibt kein Mancastadium, die fertigen kleinen Flohkrebse schlüpfen nach 2 bis 59 Tagen direkt aus den ausgebrüteten Eiern. Jungtiere können noch 2 bis 35 Tage im Brutbeutel verbleiben. Nach sechs bis neun Häutungen in einem Zeitraum von ein bis vier Monaten sind sie geschlechtsreif.[2][3]
Es sind derzeit über 9500 Arten beschrieben,[4] das entspricht nur etwa einem Viertel der bis zu 40.000 weltweit vermuteten Arten. Von modernen Forschungsschiffen aus kann nun auch der Meeresgrund in arktischen und antarktischen Gewässern und in der Tiefsee untersucht werden. Dabei stellte sich heraus, dass die Amphipoden in allen diesen Lebensräumen nicht nur durch eine große Artenvielfalt, sondern meist auch durch eine große Individuenanzahl gekennzeichnet sind und daher ein wichtiges Glied der Nahrungskette bilden. Sie dienen zum einen als Nahrungsquelle für viele Fische, Wirbellose, Pinguine, Küstenvögel, kleine Waltiere und Robben, zum anderen sind Flohkrebse auch wichtige Aasfresser.[3][5]
Die meisten Süßwasserarten gehören zur Unterordnung der Senticaudata, darunter der in Mitteleuropa heimische Bachflohkrebs (Gammarus fossarum) oder der kürzlich aus dem Donaudelta eingewanderte Große Höckerflohkrebs (Dikerogammarus villosus). Bekannt ist der Artenschwarm des Baikalsees: ungefähr 300 nah verwandte Flohkrebse, die dort verschiedene Lebensräume besiedeln.
Die meisten Flohkrebse leben im Meer, beispielsweise Hyperia macrocephala (aus der Unterordnung der Hyperiidea) im Plankton oder Jassa falcata (aus der Teilordnung Corophiida der Unterordnung Senticaudata) an Schiffsrümpfen. Ihre Verbreitung ist weltweit, in den arktischen und antarktischen Gewässern ist die Artenvielfalt im Allgemeinen größer als am Äquator.[3] Auch aus der Tiefsee werden immer wieder Entdeckungen neuer Arten der Flohkrebse bekannt. Einige, vor allem tropische Flohkrebse leben in feuchtem Falllaub. An Sandstränden lebende Flohkrebse werden als „Sandhüpfer“ oder „Strandflöhe“ bezeichnet. In Florida kommen die Arten Talitrus specificus und Talitroides allaudi vor. Auch Talitrus sylvaticus (dieser erreicht eine Länge von 8 mm) ist eine in den USA weit verbreitete Art.
Gammaracanthuskytodermogammarus loricatobaicalensis ist der bislang längste vorgeschlagene Name für ein Lebewesen. Er wurde im Jahr 1927 durch B. Dybowski an einen kleinen Flohkrebs aus dem Baikalsee vergeben, jedoch nach dem International Code of Zoological Nomenclature für ungültig erklärt.
Fossil sind nur wenige Flohkrebse bekannt, die älteste Gattung Paleogammarus, welche starke Ähnlichkeiten zu Crangonyx aufweist, wurde in baltischem Bernstein aus dem frühen Eozän (55,8 bis 48,6 Millionen Jahre alt) entdeckt.[3] Die phylogenetisch ursprünglichsten Formen leben im Pazifischen Ozean, die am meisten abgeleiteten in der Karibik.
Einzelnachweis:[8]
Im August 2017 wurde ein Jugendlicher im kalten Ozeanwasser bei Melbourne unbemerkt von einer Vielzahl Flohkrebsen einer aasfressenden Art angefallen und trug großflächige Blutungen an Beinen und Füßen davon.[9]
Die Flohkrebse (Amphipoda) sind eine Ordnung der Krebstiere, die zur Klasse der Höheren Krebse (Malacostraca) gehört. Die Ordnung ist in vier Unterordnungen unterteilt. Die kleinen Krebstierchen sind in allen Weltmeeren sowie in Süßgewässern heimisch.
Amphipoda is an order o malacostracan crustaceans wi no carapace an generally wi laterally compressed bodies.
Amphipoda is an order o malacostracan crustaceans wi no carapace an generally wi laterally compressed bodies.
Амфиподдор (лат. Amphipodae) — рак сымалдуулар классындагы жандыктардын бир тукуму.
Ҡырын йөҙөүселәр (лат. Amphipoda, (рус. Бокоплавы, амфиподы, разноногие раки) — юғары ҡыҫалалар отрядында тигеҙ булмаған аяҡлы ҡыҫала һымаҡтар (Amphipoda), ҡыҫала һымаҡтар отряды; ер йөҙөнөң бөтә өлөштәрендә осрай торған ваҡ ҡыҫала һымаҡтар[1].
Кәүҙәһе 15—18 мм оҙонлоҡта, ян-яҡтан ҡыҫылған, дуға һымаҡ бөгөлгән: баштан, күкрәктән (6 йәки 7 сегмент) һәм ҡорһаҡтан (6 сегмент) тора. Күкрәк аяҡтары (уларҙың төбөндә өҫтәлмә айғолаҡ үҫентеләре бар) хәрәкәт итеү һәм тын алыу, ҡорһаҡтағы тәүге өс пар аяҡ — йөҙөү, ҡалған өс пары һикереү өсөн хеҙмәт итә. Енси диморфизм хас: ата заттар кәүҙәләренең ҙурыраҡ, мыйыҡтарының оҙонораҡ булыуы һәм күкрәк аяҡтарының тәүге ике парының формаһы менән айырыла.
Йомортҡалар инә ҡыҫалаларҙың күкрәк аяҡтары пластинкалары хасил иткән етлегеү камераларына һалына. Йомортҡаларҙан оло заттарҙан әлә ни айырылмаған йәш ҡыҫалалар сыға; күл ҡырын йөҙөүселәрe йылына 2 быуын бирә. Туҡланыуы Күпселеге бөтә нәмә менән дә туҡлана, йыртҡыстар бар.
Dikerogammarus haemobaphes һәм Corophium curvispinum һыу ағымдарында, ҡырын йөҙөүсе бөрсә ш. уҡ мәмерйә һыуҙарында һәм инештәрендә тереклек итә, күл ҡырын йөҙөүсеһе Башҡортостандың Урал алды һәм Башҡортостандың Урал аръяғы һыу ятҡылыҡтарында осрай. Балыҡ, һыу ҡоштары өсөн аҙыҡ, өйрәк гельминтоздарын (полиморфоз, стрептокароз, тетрамероз) тыуҙырғыстарҙың аралыҡ хужаһы.
Hyperiidae (Hyperiidea)
Ampeliscidae (Gammaridea)
Pontoporeiidae (Gammaridea)
Caprellidae (Corophiidea)
Ҡырын йөҙөүселәр (лат. Amphipoda, (рус. Бокоплавы, амфиподы, разноногие раки) — юғары ҡыҫалалар отрядында тигеҙ булмаған аяҡлы ҡыҫала һымаҡтар (Amphipoda), ҡыҫала һымаҡтар отряды; ер йөҙөнөң бөтә өлөштәрендә осрай торған ваҡ ҡыҫала һымаҡтар.
Amphipoda is an order of malacostracan crustaceans with no carapace and generally with laterally compressed bodies. Amphipods range in size from 1 to 340 millimetres (0.039 to 13 in) and are mostly detritivores or scavengers. There are more than 9,900 amphipod species so far described. They are mostly marine animals, but are found in almost all aquatic environments. Some 1,900 species live in fresh water, and the order also includes the terrestrial sandhoppers such as Talitrus saltator.
The name Amphipoda comes, via Neo-Latin amphipoda, from the Greek roots ἀμφί 'on both/all sides' and πούς 'foot'. This contrasts with the related Isopoda, which have a single kind of thoracic leg.[3] Particularly among anglers, amphipods are known as freshwater shrimp, scuds, or sideswimmers.[4][5]
The body of an amphipod is divided into 13 segments, which can be grouped into a head, a thorax and an abdomen.[4]
The head is fused to the thorax, and bears two pairs of antennae and one pair of sessile compound eyes.[6] It also carries the mouthparts, but these are mostly concealed.[7]
The thorax and abdomen are usually quite distinct and bear different kinds of legs; they are typically laterally compressed, and there is no carapace.[6] The thorax bears eight pairs of uniramous appendages, the first of which are used as accessory mouthparts; the next four pairs are directed forwards, and the last three pairs are directed backwards.[6] Gills are present on the thoracic segments, and there is an open circulatory system with a heart, using haemocyanin to carry oxygen in the haemolymph to the tissues. The uptake and excretion of salts is controlled by special glands on the antennae.[4]
The abdomen is divided into two parts: the pleosome which bears swimming legs; and the urosome, which comprises a telson and three pairs of uropods which do not form a tail fan as they do in animals such as true shrimp.[6]
Amphipods are typically less than 10 millimetres (0.4 in) long, but the largest recorded living amphipods were 28 centimetres (11 in) long, and were photographed at a depth of 5,300 metres (17,400 ft) in the Pacific Ocean.[8] Samples retrieved from the stomach of a black-footed albatross had a reconstructed length of 34 centimetres (13 in); it was assigned to the same species, Alicella gigantea.[9] A study of the Kermadec Trench observed more specimens of A. gigantea, the largest of which was estimated at 34.9 cm long, and collected some for examination, the largest of which was measured at 27.8 cm long.[10] The smallest known amphipods are less than 1 millimetre (0.04 in) long.[11] The size of amphipods is limited by the availability of dissolved oxygen, such that the amphipods in Lake Titicaca at an altitude of 3,800 metres (12,500 ft) can only grow up to 22 millimetres (0.87 in), compared to lengths of 90 millimetres (3.5 in) in Lake Baikal at 455 metres (1,500 ft).[12]
Some amphipods exhibit sexual dimorphism. In dimorphic species, males are usually larger than females, although this is reversed in the genus Crangonyx.[13]
Amphipods engage in amplexus, a precopulatory guarding behavior in which males will grasp a female with their gnathopods (enlarged appendages used for feeding) and carry the female held against their ventral surface. Amplexus can last from two to over fifteen days, depending on water temperature, and ends when the female molts, at which point her eggs are ready for fertilisation.[13]
Mature females bear a marsupium, or brood pouch, which holds her eggs while they are fertilised,[4] and until the young are ready to hatch.[6] As a female ages, she produces more eggs in each brood. Mortality is around 25–50% for the eggs.[4] There are no larval stages; the eggs hatch directly into a juvenile form, and sexual maturity is generally reached after 6 moults.[4] Some species have been known to eat their own exuviae after moulting[4]
Over 10,500 species of amphipods are currently recognised.[14] Traditionally they were placed in the four suborders Gammaridea, Caprellidea, Hyperiidea, and Ingolfiellidea.[15] Suborder Gammaridea contained the majority of taxa, including all the freshwater and terrestrial species.[7] In contrast, the small suborder Ingolfiellidea only had 40 species.[16]
Gammaridea had been recognised as a problematic group in need of taxonomic revision.[15] It had no synapomorphies and became the repository for family-level taxa that didn't have synapomorphies for one of the other suborders.[17] A new classification that breaks up and replaces Gammaridea has been developed in the work of J. K. Lowry and A. A. Myers using cladistic analysis of morphological characters.[18][17][19] In 2003, suborder Corophiidea was reestablished for parts of Gammaridea and for the Caprellidea, which was found to be a derived part of the corophiidean clade and became infraorder Caprellida.[18] Then in 2013, new large suborder Senticaudata was split off from the Gammaridea.[17][20] The Senticaudata, which comprised over half of the known amphipod species.[14], was divided into six infraorders, one of which was the former Corophiidea (including the former Caprellidea as a parvorder).[17] The dismemberment of Gammaridea was completed in 2017 with the establishment of four new suborders in a six suborder classification: Pseudingolfiellidea, Hyperiidea, Colomastigidea, Hyperiopsidea, Senticaudata and Amphilochidea.[19] At the same time, Ingolfiellidea was split from Amphipoda and reclassified as order Ingolfiellida.[19] The more recent work of Copilaş-Ciocianu et al. (2020) using analysis of molecular data (including 18S and 28S rRNA sequences and the protein coding COI and H3 sequences) found general support for three major groups corresponding to suborders Amphilochidea, Hyperiidea and Senticaudata, but suggests some groups need to move between Amphilochidea and Senticaudata in a taxonomic revision.[21]
The classification listed immediately below, from the rank of suborder down to superfamily, represents the traditional division as given in Martin & Davis (2001),[15] except that superfamilies are recognised here within the Gammaridea. The new classification of Lowry and Meyers (2017) is shown in the cladogram.
Amphipods are thought to have originated in the Lower Carboniferous. Despite the group's age, however, the fossil record of the order Amphipoda is meagre, comprising specimens of one species from the Lower Cretaceous (Hauterivian) Weald Clay (United Kingdom)[22] and 12 species dating back only as far as the Upper Eocene, where they have been found in Baltic amber.[23][24]
Amphipods are found in almost all aquatic environments, from fresh water to water with twice the salinity of sea water[4] and even in the Challenger Deep, the deepest known point in the ocean.[25] They are almost always an important component of aquatic ecosystems,[26] often acting as mesograzers.[27] Most species in the suborder Gammaridea are epibenthic, although they are often collected in plankton samples. Members of the Hyperiidea are all planktonic and marine.[6] Many are symbionts of gelatinous animals, including salps, medusae, siphonophores, colonial radiolarians and ctenophores, and most hyperiids are associated with gelatinous animals during some part of their life cycle.[28] Some 1,900 species, or 20% of the total amphipod diversity, live in fresh water or other non-marine waters. Notably rich endemic amphipod faunas are found in the ancient Lake Baikal and waters of the Caspian Sea basin.[29]
The landhoppers of the family Talitridae (which also includes semi-terrestrial and marine animals) are terrestrial, living in damp environments such as leaf litter.[30] Landhoppers have a wide distribution in areas that were formerly part of Gondwana, but have colonised parts of Europe and North America in recent times.
Around 750 species in 160 genera and 30 families are troglobitic, and are found in almost all suitable habitats, but with their centres of diversity in the Mediterranean Basin, southeastern North America and the Caribbean.[31]
In populations found in Benthic ecosystems, amphipods play an essential role in controlling brown algae growth.[27] The mesograzer behaviour of amphipods greatly contributes to the suppression of brown algal dominance in the absence of amphipod predators.[27] Amphipods display a strong preference for brown algae in Benthic ecosystems, but due to removal of mesograzers by predators such as fish, brown algae is able to dominate these communities over green and red algae species.[27]
Compared to other crustacean groups, such as the Isopoda, Rhizocephala or Copepoda, relatively few amphipods are parasitic on other animals. The most notable example of parasitic amphipods are the whale lice (family Cyamidae). Unlike other amphipods, these are dorso-ventrally flattened, and have large, strong claws, with which they attach themselves to baleen whales. They are the only parasitic crustaceans which cannot swim during any part of their life cycle.[32]
Most amphipods are detritivores or scavengers,[4] with some being grazers of algae, omnivores or predators[6] of small insects and crustaceans.[4] Food is grasped with the front two pairs of legs, which are armed with large claws.[4] More immobile species of amphipods eat higher quantities of less nutritious food rather than actively seeking more nutritious food.[33] This is a type of compensatory feeding.[33] This behaviour may have evolved to minimise predation risk when searching for other foods.[33] Ampithoe longimana, for example, is more sedentary than other species and have been observed to remain on host plants longer.[33] In fact, when presented with both high- and low-nutrition food options, the sedentary species Ampithoe longimana does not distinguish between the two options.[33] Other amphipod species, such as Gammarus mucronatus and Elasmopus levis, which have superior predator avoidance and are more mobile, are better able to pursue different food sources.[33] In species without the compensatory feeding ability, survivorship, fertility, and growth can be strongly negatively affected in the absence of high-quality food.[33] Compensatory feeding may also explain the year-round presence of A. longimana in certain waters.[34] Because algal presence changes throughout the year in certain communities, the evolution of flexible feeding techniques such as compensatory feeding may have been beneficial to survival.[34]
Ampithoe longimana has been observed to avoid certain compounds when foraging for food.[35] In response to this avoidance, species of seaweed such as Dictyopteris membranacea or Dictyopteris hoytii have evolved to produce C11 sulfur compounds and C-9 oxo-acids in their bodies as defense mechanisms that specifically deter amphipods instead of deterrence to consumption by other predators.[35]
The incidence of cannibalism and intraguild predation is relatively high in some species,[36] although adults may decrease cannibalistic behaviour directed at juveniles when they are likely to encounter their own offspring.[37] In addition to age, the sex seems to affect cannibalistic behaviour as males cannibalised newly moulted females less than males.[36]
They have, rarely, been identified as feeding on humans; in Melbourne in 2017 a boy who stood in the sea for about half an hour had severe bleeding from wounds on his legs that did not coagulate easily. This was found to have been caused by "sea fleas" identified as lysianassid amphipods, possibly in a feeding group. Their bites are not venomous and do not cause lasting damage.[38]
Amphipoda is an order of malacostracan crustaceans with no carapace and generally with laterally compressed bodies. Amphipods range in size from 1 to 340 millimetres (0.039 to 13 in) and are mostly detritivores or scavengers. There are more than 9,900 amphipod species so far described. They are mostly marine animals, but are found in almost all aquatic environments. Some 1,900 species live in fresh water, and the order also includes the terrestrial sandhoppers such as Talitrus saltator.
Amfipodoj, en latina scienca nomo Amphipoda, estas ordo de malakostrakaj krustuloj kiu ne havas karapacon sed ĝenerale havas laterale kunpremitajn korpojn. La nomo amfipodo aludas al diversaj formoj de membroj, malkiel izopodoj,kie ĉiuj torakaj kruroj estas similaj. El 7,000 specioj, 5,500 estas klasitaj en unu subordo, nome Gammaridea. La resto estas dividata en du aŭ tri pliaj subordoj. Amfipodoj gamas laŭ grando el 1 al 340 mm kaj estas ĉefe rubomanĝantoj aŭ kadavromanĝantoj. Ili vivas en preskaŭ ĉiaj akvaj medioj; 750 specioj vivas en kavoj kaj la ordo inkludas ankaŭ terajn animalojn kaj salikoketojn (talitroj) kiaj la Talitrus saltator.
Los anfípodos (Amphipoda, del griego amphí, "de un lado y otro" y podós, "pie") son un orden de pequeños crustáceos malacostráceos que incluye a más de 7000 especies descritas, aunque el más grande, Alicella gigantea, puede llegar a medir 34 cm.[1]
Muchos anfípodos son marinos; aunque un pequeño número de especies son límnicos o terrestres. Los anfípodos marinos pueden ser pelágicos (viven en la columna de agua) o bentónicos (viven en el fondo marino). Los anfípodos pelágicos son comidos por aves marinas, peces, y mamíferos marinos. Los anfípodos terrestres como los Talitridae viven en la arena, guijarrales, o en playas.
A diferencia de otros crustáceos como los decápodos, no presentan caparazón. A diferencia de los isópodos cuyos apéndices torácicos y abdominales son muy similares, los anfípodos presentan varios grupos de apéndices que difieren en forma y función. [3]
Su cuerpo está comprimido lateralmente y dividido en cabeza (cefalón), tórax (pereión) y abdomen (pleón), al igual que ocurre en todos los crustáceos. El cefalón presenta un par de ojos sésiles, a diferencia de otros crustáceos como los decápodos cuyos ojos son pedunculados.
Su pereión está compuesto por ocho segmentos o pereionitos, cada uno con un par de apéndices, sin embargo, el primer perionito está fusionado al cefalón, de manera que los apéndices de este segmento pasan a tener función trófica y a denominarse maxilípedos. De los siete pares de apéndices restantes los dos primeros, más desarrollados y llamados gnatópodos, son utilizados para capturar el alimento, mientras que los cinco pereiópodos restantes suelen ser locomotores. Es frecuente que el máximo grado de desarrollo de los gnatópodos aparezca en machos adultos.
El pleón está formando por seis segmentos o pleonitos con un par de apéndices por segmentos. Los tres primeros segmentos presentan unas expansiones laterales llamadas placas epimerales y un par de apéndices o pleópodos por segmento, mientras que los tres últimos carecen de estas placas y constituyen el urosoma, de manera que los últimos apéndices se denominan urópodos. En el extremo posterior encontramos el telson, una estructura sin origen embrionario metamérico.
Muchas especies de anfípodos pelágicos son mutualistas o (usualmente) parásitos, viviendo en asociación con invertebrados Scyphozoa y Salpidae. Phronima es un género relativamente común de los anfípodos pelágicos que matan y limpian los cuerpos de los Salpidae para vivir dentro y cuidar a sus crías.
De las relativamente pocas especies de vida libre, los anfípodos planctonicos, donde el más abundante de todos es Themisto gaudichaudii; que vive en el océano Antártico, este anfípodo se congrega en densas formaciones, siendo un voraz predador de copépodos y otros pequeños miembros del zooplancton.
En mares fríos, los anfípodos bénticos son enormemente diversos y abundantes. En aguas antárticas, los anfípodos son los más abundantes crustáceos bénticos. Algunos son forrajeros, muchos son omnívoros, algunos son carroñeros similares a las pirañas: rápidamente limpian las carcasas de los animales muertos. Los anfípodos son uno de los pocos grupos de animales frecuentemente vistos cuando submarinos descienden a partes abisales del océano. Otros anfípodos bénticos son el alimento primario de las Eschrichtius robustus ballenas grises.
Una especie de anfípodo de las quillas de barcos, común del océano Atlántico y de estuarios es Jassa falcata.
Se han encontrado seis especies de anfípodos en el abismo de Challenger, en la fosa de las Marianas. Curiosamente, una de ellas produce un compuesto que se está probando para tratar el Alzheimer[cita requerida].
Actualmente el orden Amphipoda se divide en seis subórdenes:[4]
Dentro de estos subórdenes se reconocen las siguientes 205 familias:[5][6][7][8][9]
Los anfípodos (Amphipoda, del griego amphí, "de un lado y otro" y podós, "pie") son un orden de pequeños crustáceos malacostráceos que incluye a más de 7000 especies descritas, aunque el más grande, Alicella gigantea, puede llegar a medir 34 cm.
Muchos anfípodos son marinos; aunque un pequeño número de especies son límnicos o terrestres. Los anfípodos marinos pueden ser pelágicos (viven en la columna de agua) o bentónicos (viven en el fondo marino). Los anfípodos pelágicos son comidos por aves marinas, peces, y mamíferos marinos. Los anfípodos terrestres como los Talitridae viven en la arena, guijarrales, o en playas.
Kirpvähilised ehk amfipoodid (Amphipoda) on vähkide alamhõimkonda kuuluv selts. Kirpvähilised meenutavad väliskujult krevette. Neid on kirjeldatud üle 7000 liigi, Eestis elab neid 20 liigi ümber.
Enamik kirpvähilisi on mereelulised, kuid neid leidub ka magevees ja maismaal. Meres võivad nad olla pelaagilised või bentilised. Nende suurus võib olla väga erinev ulatudes ühest millimeetrist mitmekümne sentimeetrini. Toitumuselt on nad enamasti detrivoorid ja raipesööjad, ise on nad heaks toiduks nii kaladele, lindudele kui ka mereimetajatele.
Kirpvähilised saavad hakkama kiirevoolulises jões kleepuva kehaga.
Ehituselt sarnanevad kirpvähilised paljus kakandilistega, kuid kakandiliste keha on lamenenud selja-kõhu suunas, kirpvähilised on aga lamenenud külgedelt,[1] ja kumerdunud nii, et keha on C-kujuline,[2] mistõttu nad meenutavad väliskujult krevette.[3]
Kirpvähilistel on 13 segmendist koosnev keha, mille saab jagada peaks, rindmikuks ja tagakehaks. Sarnaselt kakandilistega on neil pea ja esimene rindmikusegment kokku kasvanud. Silmad on varretud ja asetsevad pea külgedel. Neil on hästi arenenud esimene ja teine paar antenne.
Kõigi seitsme vaba rindmikusegmendi jäsemed erinevad omavahel ehituselt.[1] Eri tüüpi jalgade olemasolust tuleneb ka seltsi nimetus Amphipoda. Neil on kaks paari küünisetaolisi lõugkobijaid, mida kasutatakse haaramiseks, ja viis paari jalgu, mida kasutatakse roomamiseks, hüppamiseks ja kaevumiseks.[2] Esimesel kahel jalapaaril on tõelisi sõrgu harva, enamasti on neil ebasõrad. Mõnikord võib ka olla, et need ei ole üldse haardejalgade tüüpi. Viiest tagumisest jalapaarist on kahel esimesel küünised pööratud tahapoole, kolmel viimasel aga ettepoole.[1]
Kirpvähiliste kehakatted on tavaliselt siledad, kuid tihti on neil ka mitmesuguseid andureid, hambakesi ja ogasid, mis on ilmselt kaitseotstarbelised.
Suur osa amfipoode on läbipaistvad, pruunid või hallid, kuid leidub ka liike, mis on punased, rohelised või rohekassinised.[4] Baikali järves on palju Baikalile endeemseid liike, mille hulgas leidub erandlikult palju kirjuid ja värvilisi kirpvähilisi.[1]
Enamiku kirpvähilisiste pikkus on 5–15 mm, kuid on ka vaid 1 mm suurusi liike ning suurim on 28 cm pikkune. See suurim, veel kindlaks tegemata liik, on teada Vaikses ookeanis 5300 m sügavusel tehtud fotode pealt.[4]
Kirpvähilised on lahksugulised ja esineb suguline dimorfism: isased on suuremad kui emased.[4] Sageli on isaste tundlad emaste omadest suuremad ning rohkemate meeleelunditega, samuti on tihti suuremad isaste eesmiste rindmikujalgade ebasõrad. Viljastumine on kehaväline ja paaritumine kestab harilikult mitu päeva.[1] Isaseid meelitab emaste eritatav feromoon, mida nad tajuvad oma esimestel antennidel olevate retseptorite abil.[3] Isased kinnituvad emase seljale, hoides oma ebasõrgadega kinni partneri esimese vaba rindmikusegmendi eesservast ja viienda vaba rindmikusegmendi tagaservast. Niimoodi ujuvad nad koos, kuni emane kestub.[1] Tegelik sperma ülekanne toimub kiiresti. Seemnevedelik eritatakse emase haudepauna.[3] Mõne tunni jooksul pärast seda munetakse haudepauna munad, mis sealsamas viljastuvad.[1]
Arenemine on otsene, nii et vastkoorunud näevad välja samasugused nagu nende vanemad.[2] Noored kirpvähilised lahkuvad ema haudepaunast tavaliselt 20–30 päeva möödudes koorumisest, olenevalt veetemperatuurist. Püsivalt madala temperatuuriga vees elutseval liigil võib inkubatsiooniperiood kesta ka mitu kuud. Mõnede liikide puhul võib veetemperatuurist oleneda ka järglaste sugu.[1]
Magevees on munetavate munade arv tavaliselt 15–50, mereveeliikidel võib see olla 2–750 ning aastas võib olla rohkem kui üks haue.[3]
Kirpvähiliste eluiga on üldiselt umbes üks aasta. Mõne liigi puhul võivad täiskasvanud isendid üle talve elada ja esimesed munad tulevad veebruaris. Sel juhul talvituv põlvkond sureb kevadel või varasuvel ning uus põlvkond saab järglasi hilissuvel või varasügisel.[3]
Kirpvähiliste jalgade ehitus on väga mitmekesine ning seetõttu on mitmekesine ka nende liikumine. Enamik kirpvähilisi võib vaheldumisi kasutada kõiki järgnevaid liikumisviise:
Tavaliselt ujuvad kirpvähilised selg ülespoole, kuid väga madalas kaldavees ja veevaestes ojades ujuvad nad küljeli. Sageli võivad nad ka veekogude põhjal küliliasendis lebada.[1]
Vaid vaalaväivlastel (Cyamnidae), mereimetajate ektoparasiitidel, kes elavad vaalalistele kinnitudes, ei esine vabaltujuvaid arengujärke. Ühelt peremeesloomalt teisele levivad nad ilmselt paaritumise ajal ja noorvaalade puhul toimub nakatumine sündimisel või piima imemisel.[1]
Umbes 7000 kirjeldatud kirpvähiliste liiki on jagatud 155 perekonda.[5] Perekonnad jagunevad 3 (4) alamseltsi vahel: Gammaridea, Caprellidea, Hyperiidea (ja Ingolfiellidea). Alamseltsi Gammaridea kuulub 5500 liigiga suur enamik kirpvähilisi, sealhulgas ka kõik magevee- ja maismaaliigid. 2 perekonna ja umbes 40 liigiga alamseltsi Ingolfiellidea käsitletakse sageli omaette rühma asemel osana Gammaridea alamseltsist.[3] Eestis on 20 liiki kirpvähilisi, neist 16 liiki rannikuvetes ja 4 mageveekogudes.
Rannikumereliigid:
Magevees elavad liigid:
Kirpvähilised on väga laialdaselt levinud ja kõige rohkem leidub neid meredes. Liigirikka seltsina asustavad nad merekeskkonnas kõiki sügavusvöötmeid ning elavad nii merepõhjal kui veemassiivis. Magevetes leidub neid vähem ning maismaal peaaegu üldse mitte.[1] Need vähesed maismaa ja poolmaismaa liigid kuuluvad kõik ühte Gammaridea perekonda liivahüpiklased (Talitridae).[4] Nad veedavad maismaal küll suurema osa oma elust, kuid ainult liivastel rannaribadel ja mujal mere vahetus läheduses, kus on merega tihedasti seotud.[1] Neil on endiselt alles lõpused, mistõttu neil on tarvis niisket õhku.[7]
Enamik kirpvähilisi elab veekogu põhjas, kas väikestes kaevatud urgudes, mudas või detriidi keskel.[2] Alamseltsi Hyperiidae liigid on enamasti pelaagilised. Mageveeliigid võivad elada kõdunevate lehtede keskel.[1] Ookeanis elutsevad vormid võivad terve elu veeta veemassiivides koos sültja zooplanktoniga, nagu meduusid, kammloomad ja meritünnikud.[2] Kirpvähilised võivad olla herbivoorid, karnivoorid või raipesööjad, suurem osa on omnivoorsed detritofaagid või kiskjad. Loomsete ja taimsete jäänuste korjamiseks kasutatakse kas lõugjalgu või antenne. Mitmed liigid on ka hõljumist toitujaid. Mõni neist tekitab spetsiaalselt toidu suhu suunamise eesmärgil veeviru, kuid enamik siiski kasutavad ära respiratoorset veevoolu. Kõik perekonnad alamseltsist Hyperiidea, paljud alamseltsist Caprellidea ja kaks perekonda alamseltsist Gammaridea on kiskjalikud ja paljud teisedki püüavad detriidse toidu kõrval ka väiksemaid loomi.[4]
Päevane toidutarve võib noorloomadel ulatuda 100% kehamassist ja täiskasvanud isenditel on see kuni 60%.[7]
Parasitism on võrreldes lähedaste loomarühmadega vähe levinud, leidub mõningaid kalade ektoparasiite.[4] Tõeline parasiit on ainult perekond vaalaväivlased (Cyamidae).[1] Erinevalt teistest kirpvähilistest on nad lamenenud kõhu–seljasuunaliselt, nagu kakandilised, ning nende jalad on kohandunud peremehe külge kinnitumiseks. Nad närivad vaala nahka, kuid on ka võimalik, et nad söövad vaala nahale kogunevaid ainurakseid ränivetikaid ja purdmaterjali.[3]
Kirpvähiliste ökoloogiline tähtsus seisneb kõdunevate loomade lagundamises, samuti on nad eelistatud toiduobjektideks paljudele kaladele. Neil on oluline koht ka mitmete kaubanduslikult püütavate loomade toiduahelas.[2]
Koorikloomade fossiilileiud on väga ebaühtlased ja kirpvähiliste kivistisi peaaegu ei olegi. Vähesed, mis on leitud, pärinevad Kambriumi ajastust. On leitud, et alamselts Gammaridea on kõige primitiivsem ning teised alamseltsid on rohkem spetsialiseerunud nii kehakujult, käitumiselt kui ka ökoloogiliste suhete poolest.[2]
Ühegi kirpvähilise kohta ei ole teada, et see oleks ohustatud või välja surnud ning ükski ei ole IUCN-i nimekirjas. Ohus võivad olla vaid need ektoparasiitsed liigid, millel on liigispetsiifiline suhe mõne ohustatud mereimetajaga.[2]
Kirpvähilised ehk amfipoodid (Amphipoda) on vähkide alamhõimkonda kuuluv selts. Kirpvähilised meenutavad väliskujult krevette. Neid on kirjeldatud üle 7000 liigi, Eestis elab neid 20 liigi ümber.
Enamik kirpvähilisi on mereelulised, kuid neid leidub ka magevees ja maismaal. Meres võivad nad olla pelaagilised või bentilised. Nende suurus võib olla väga erinev ulatudes ühest millimeetrist mitmekümne sentimeetrini. Toitumuselt on nad enamasti detrivoorid ja raipesööjad, ise on nad heaks toiduks nii kaladele, lindudele kui ka mereimetajatele.
Kirpvähilised saavad hakkama kiirevoolulises jões kleepuva kehaga.
Katkat (Amphipoda) on yksi suurimmista ja laajimmin levinneistä äyriäislahkoista. Kaikkiaan katkalajeja tunnetaan yli 10 000.[1] Suurin osa katkoista elää merissä, mutta noin viidennes lajeista elää sisävesissä ja jotkin lajit myös maalla.
Useimmat katkat ovat 1-2 cm:n pituisia. Pienimmät lajit ovat millimetrin kokoluokkaa, suurin tunnettu syvän veden katka jopa 34 cm.[1] Katkanaaras kantaa muniaan ja niistä kehittyviä poikasia raajojensa välissä olevassa marsupiossa eli alkiotaskussa; erillistä toukkavaihetta ei ole.[1]
Katka-nimitys tulee uskomuksesta, että jokin vesieliö olisi purrut kalastajien siimoja katki.lähde?
Suomesta on tavattu 20 katkalajia[2].
Katkat (Amphipoda) on yksi suurimmista ja laajimmin levinneistä äyriäislahkoista. Kaikkiaan katkalajeja tunnetaan yli 10 000. Suurin osa katkoista elää merissä, mutta noin viidennes lajeista elää sisävesissä ja jotkin lajit myös maalla.
Useimmat katkat ovat 1-2 cm:n pituisia. Pienimmät lajit ovat millimetrin kokoluokkaa, suurin tunnettu syvän veden katka jopa 34 cm. Katkanaaras kantaa muniaan ja niistä kehittyviä poikasia raajojensa välissä olevassa marsupiossa eli alkiotaskussa; erillistä toukkavaihetta ei ole.
Katka-nimitys tulee uskomuksesta, että jokin vesieliö olisi purrut kalastajien siimoja katki.lähde?
Les amphipodes (Amphipoda) sont de petits crustacés d'une taille (généralement) de l’ordre du centimètre. Très abondants dans le milieu marin notamment dans la zone de balancement des marées, ils colonisent également les eaux saumâtres, les eaux douces et même le milieu terrestre. Les puces de mer sauteuses et les gammares au corps recourbé en « C » et nageant sur le côté sont familiers aux personnes qui fréquentent l’estran. Quelques amphipodes sont devenus invasifs avec la mise en communication de bassins versants par des canaux ou eaux de ballast[2].
Les amphipodes font partie des espèces susceptibles de bioconcentrer de nombreux polluants, dont des métaux lourds[3].
Le nom de l’ordre vient du grec « amphi », différent, opposé, et « pous, podos », pied, en raison des deux genres de pattes différents qui caractérisent ces espèces, par opposition à leurs proches cousins les Isopoda (du grec « iso- », identique), chez lesquels toutes les pattes sont de même forme.
Les amphipodes sont caractérisés par une extrême diversité, qui empêche d'en faire une description ayant valeur générale. On peut cependant dire que ce sont en général de petits crustacés à l'allure de crevette recourbée, au corps comprimé latéralement et avec une tête peu différenciée, pourvue de nombreux organes allongés. Les plus petits mesurent à peine un millimètre, mais certaines espèces abyssales, comme Alicella gigantea, dépassent les 30 cm de long (gigantisme abyssal)[4]. Certaines espèces sont transparentes mais d'autres sont très vivement colorées[5]. Parmi les caractéristiques variables, certaines espèces peuvent présenter des yeux énormes, des piquants, des pattes plus ou moins longues, etc.[5]
La description suivante[6],[7],[8] concerne principalement les amphipodes gammariens (Gammaridea) qui sont de loin les plus nombreux : environ 85 % des quelque 5500 espèces d’amphipodes décrits[8].
Le corps des amphipodes, comme celui de l’ensemble des eumalacostracés est constitué de 19 segments (somites) 5 pour le céphalon (« tête »), 8 pour le péréion (« thorax ») 6 pour le pléon (« abdomen »). Cependant, du fait de l’incorporation de un ou deux segments thoraciques au céphalon et de la différenciation de deux parties distinctes dans le pléon une terminologie particulière et variable leur est appliquée. Il convient donc de lire attentivement les conventions retenues par les auteurs pour éviter de commettre des erreurs dans le repérage des différentes structures. Celle qui figure ci-dessous est celle de Lincoln[8].
Elle porte :
Il n’y a pas de carapace, au sens zoologique du terme, chez les amphipodes.
C’est le mésosome de Chevreux et Fage[7]. Il est composé de 7 somites libres porteurs chacun d’une paire de pattes ou péréiopodes. Chacun de ces appendices est constitué de 7 articles : la coxa, le basis, l’ischion, le merus, le carpe, le propode et le dactyle (également appelés coxopodite, basipodite, etc.). Les 5 derniers articles représentent la rame interne (endopodite) de l’appendice. Il n’y a pas de rame externe (exopodite).
La coxa, très courte, est étalée en une plaque coxale qui, placée sur la bordure du somite, ajoute à l’impression d’aplatissement latéral du corps de l’animal. Sur la coxa s’insère le basis de la patte et, plus à l’intérieur, la branchie (5 au maximum, sur les segments 2 à 6 du péréion) puis, exclusivement chez les femelles en reproduction, une grande lamelle : l’oostégite. L’ensemble des oostégites (généralement 4 paires, sur les segments 2 à 5) constitue la poche incubatrice dans laquelle sont déposés les œufs et où s’effectue le développement embryonnaire.
Les 4 premières paires de pattes ont les griffes tournées vers l’arrière du corps, les 3 dernières paires les ont tournées vers l’avant : c’est à cette double disposition des pattes (amphi = deux) que l’ordre doit son nom.
Les deux premières paires de pattes ont généralement une morphologie particulière : elles sont appelées gnathopodes (gnatho = mâchoire, pince). Fréquemment l’une des paires est particulièrement développée et possède une forme très caractéristique chez les mâles dont elle facilite grandement l’identification. Dans certaines espèces (« gammares ») la pince des gnathopodes permet au mâle de maintenir la femelle durant l’appariement qui précède la copulation.
Les fonctions des péréiopodes sont très variées. Ce sont des organes de la locomotion sur les supports solides, de creusement, de toilettage etc. et leur forme peut varier grandement selon leurs adaptations particulières
Constitué de 6 somites divisés en deux groupes :
La bordure des somites du pléosome peut être prolongée en lames appelées plaques épimérales qui masquent plus ou moins la base des pléopodes.
La dernière partie du corps. Ses formes et dimensions sont extrêmement variables ce qui fournit des caractères d’identification très utiles. Il peut notamment être entier ou plus ou moins fendu. Il porte l’anus.
Les sexes sont séparés. Les orifices génitaux femelles se trouvent à la base de la 5e paire de péréiopodes, les orifices mâles sur la face ventrale du 7e (dernier) péréionite. Les spermatozoïdes sont déposés à la face ventrale du corps, près des orifice femelles et les œufs sont fécondés lors de la ponte (fécondation externe). Le développement s’accomplit dans la poche incubatrice d’où sortent des jeunes semblables aux adultes (développement direct).
Jusqu'en 2013[9], l’ordre des amphipodes qui comporte environ 9500 espèces[5] était divisé en 4 sous-ordres :
Classification selon World Register of Marine Species (24 novembre 2020)[10] :
ampeliscidé amphipode
pontoporeiidé amphipode
Les amphipodes (Amphipoda) sont de petits crustacés d'une taille (généralement) de l’ordre du centimètre. Très abondants dans le milieu marin notamment dans la zone de balancement des marées, ils colonisent également les eaux saumâtres, les eaux douces et même le milieu terrestre. Les puces de mer sauteuses et les gammares au corps recourbé en « C » et nageant sur le côté sont familiers aux personnes qui fréquentent l’estran. Quelques amphipodes sont devenus invasifs avec la mise en communication de bassins versants par des canaux ou eaux de ballast.
Les amphipodes font partie des espèces susceptibles de bioconcentrer de nombreux polluants, dont des métaux lourds.
A dos anfípodos[1] (Amphipoda) é unha orde de pequenos crustáceos da clase dos malacostráceos e superorde dos peracáridos,[2][3] de tamaño xeralmente da orde dun centímetro (aínda que a súa especie máis grande, Alicella gigantea, pode chegar a medir 34 cm).[4]
Moi abundantes no medio mariño, especialmente na zona intermareal, pero algunhas especies colonizaron as augas salobres e as doces, e mesmo o medio terrestre. Os saltos das pulgas de mar (talítridos) e dos gammáridoss co seu típico corpo curvado en "C" e nadando de lado, son ben coñecidos polas persoas que visitan as praias.
Os anfípodos mariños poden ser peláxicos (viven na columna de auga) o bentónicos (viven no fondo mariño). Os anfípodos peláxicos constiuén unha boa fonte de alimento para aves mariñas, peixes e mamíferos mariños.
Os anfípodos terrestres, como os talítridos, viven na area, entre pedras ou en praias.
A orde inclúe case 10 000 especies descritas. Algúnhas delas convertéronse en invasoras coa proliferación das comunicacións entre as concas hidrográficas a través de canles, ou por augas que escorregan por balastros e cascallos.
A orde foi descrita en 1816 polo sacerdote católico e notábel entomólogo francés Pierre André Latreille.
O nome científico da orde, Amphipoda, está formado polos elementos do latín científico amphi- e -poda, tirados dos termos do grego antigo: o adverbio ἀμφί amphí, "polo dous lados", e o substantivo πούς, ποδός poús, podós, "pé", "pata", facendo referencia aos dous tipos de patas que posúen estes animais. Isto contrasta cos seus parentes os isópodos (Isopoda), que teñen un só tipo de patas torácicas.
A dos anfípodos (Amphipoda) é unha orde de pequenos crustáceos da clase dos malacostráceos e superorde dos peracáridos, de tamaño xeralmente da orde dun centímetro (aínda que a súa especie máis grande, Alicella gigantea, pode chegar a medir 34 cm).
Moi abundantes no medio mariño, especialmente na zona intermareal, pero algunhas especies colonizaron as augas salobres e as doces, e mesmo o medio terrestre. Os saltos das pulgas de mar (talítridos) e dos gammáridoss co seu típico corpo curvado en "C" e nadando de lado, son ben coñecidos polas persoas que visitan as praias.
Os anfípodos mariños poden ser peláxicos (viven na columna de auga) o bentónicos (viven no fondo mariño). Os anfípodos peláxicos constiuén unha boa fonte de alimento para aves mariñas, peixes e mamíferos mariños.
Os anfípodos terrestres, como os talítridos, viven na area, entre pedras ou en praias.
A orde inclúe case 10 000 especies descritas. Algúnhas delas convertéronse en invasoras coa proliferación das comunicacións entre as concas hidrográficas a través de canles, ou por augas que escorregan por balastros e cascallos.
Amphipoda ialah ordo krustasea malacostraca yang tidak memiliki karapaks. Amfipoda berarti "kaki berlainan", dan merujuk pada bentuk berlainan apendaj, tidak seperti isopod, yang semua kakinya adalah sama. Daripada 7,000 spesies, 5,500 dikelaskan ke dalam satu suborder, Gammaridea. Bakinya dibahagikan kepada dua atau tiga subordo lain. Saiz amfipod pelbagai daripada 1 hingga 340 milimeter (0,039 hingga 13 in) dan kebanyakannya detritivor atau pebangkai. Amfipoda hidup di hampir semua lingkungan akuatik; 750 spesies hidup di dalam gua dan ordo ini juga termasuk hewan darat dan sandhopper seperti Talitrus saltator.
Media yang berhubungan dengan Amphipoda di Wikimedia Commons.
Talitrus saltator ialah haiwan yang banyak terdapat di pantai berpasir sekitar Eropah
Amphipoda ialah ordo krustasea malacostraca yang tidak memiliki karapaks. Amfipoda berarti "kaki berlainan", dan merujuk pada bentuk berlainan apendaj, tidak seperti isopod, yang semua kakinya adalah sama. Daripada 7,000 spesies, 5,500 dikelaskan ke dalam satu suborder, Gammaridea. Bakinya dibahagikan kepada dua atau tiga subordo lain. Saiz amfipod pelbagai daripada 1 hingga 340 milimeter (0,039 hingga 13 in) dan kebanyakannya detritivor atau pebangkai. Amfipoda hidup di hampir semua lingkungan akuatik; 750 spesies hidup di dalam gua dan ordo ini juga termasuk hewan darat dan sandhopper seperti Talitrus saltator.
Media yang berhubungan dengan Amphipoda di Wikimedia Commons.
Marflær (fræðiheiti: Amphipoda) eru ættbálkur lítilla krabbadýra sem lifa aðallega í sjó. Ættbálkurinn Amphipoda er af undirflokki stórkrabba sem tilheyrir undirfylkingunni krabbadýr sem svo aftur heyrir undir fylkinguna liðdýr. Í þeirri fylkingu má finna fleiri stóra dýrahópa á borð við skordýr (Insecta). Marflær hafa liðskiptan líkama en enga skel, eru oftast brúnleitar að lit og misstórar eða 1 til 340 millimetrar að lengd. Útlit og stærð er mismunandi eftir tegundum og endurspegla gjarnan búsvæði viðkomandi hóps. Heitið Amphipoda mætti þýða sem mismunafætlur þar sem fætur marflóarinnar eru með mismunandi form. Forskeitið amphi- er komið úr grísku og þýðir mismunandi en poda er komið úr latínu og þýðir fætur.
Á Íslandi hafa marflær aðallega verið tengdar við hafið en þær eru mjög algengar í fjörum um allt land og er heiti þeirra þannig tilkomið þar sem forskeitið mar- vísar til hafsins. Um aldamótin síðustu uppgötvuðust hins vegar tvær tegundir af marflóm í grunnvatni á Íslandi þannig þær eru ekki eingöngu bundnar við sjóinn hér frekar en annars staðar í heiminum. Þessar tegundir eru Crangonyx islandicus og Crymostygius thingvallensins og fundust þær í lindaruppsprettum við Þingvallavatn.
Líkami marflóa skiptist í 13 hluta sem hægt er að flokka frá höfði, brjósti og að kvið. Höfuðið rennur saman við brjóstkassa og ber tvö pör af skynfærum og par af samsettum augum. Einnig hefur marflóin munn en hann er mestu leyti falinn. Brjóst og kviður er yfirleitt mjög áberandi en marflóin hefur mismunandi fætur, sem eru oftast lárétt og liggja þétt að líkamanum þar sem engin skel er. Brjóstkassinn ber átta pör af af útlimum, fyrstu útlimirnir eru við munnopið og hjálpa til við fæðunám. Næstu 4 pör eru notuð til að beina marflónni áfram og síðustu 3 pörin eru til þess að beina henni aftur á bak. Á brjóstholi eru tálkn og þar er opið blóðrásarkerfi að hjartanu. Tálkn eru til staðar á brjóstholi og er súrefnið borið um líkamann með rauðkornavefjum. Upptaka seltu er stýrð af sérstökum kirtlum á skynfærum þeirra. Kviðnum er skipt í tvö hluta, annars vegar þar sem sundfæturnir eru og hins vegar halasvæði.
Stærð marflóa er yfirleitt minna en 10 mm að lengd. Lengsta lifandi marflóin sem hefur verið skráð voru 280 mm og fannst hún mynduð á 5300 m dýpi í Kyrrahafi. Sýni frá Atlandshafi sem var 340 mm að lengd hefur verið skráð frá sömu tegund Alicella gigantea. Minnsta marfló sem er vitað um er minni en 1 mm að lengd. Stærðin takmarkast af skorti af uppleystu súrefni og fer því stærð eftir hvaða hæð marflóin lifir í.
Marflær eru mikilvægur hluti vistkerfisins í bæði sjó og ferskvatni. Þær nærast á ýmsu, svo sem rotnand leifum dýra, þörunga og plantna. Í ferskvatni og sjó hjálpa þær til við að brjóta niður lífræn efni. Þá eru þær mikilvæg fæða nytjafisk eins og þorsk og ýsu . (Hafrannsóknarstofnun, e.d).
Flestar marflær búa í fjörum undir steinum eða í sjávarþangi. Marflóin finnst á öllum hafsvæðum frá grunnævi og niður á jafnvel dýpstu hafsvæði. Einnig má finna þær í ferskvatni og á þurrlendi.
Marflær er nokkuð tegundaríkur ættbálkur með 9.598 tegundir.
Árið 2013 þróuðu Lowry og Myer nýja flokkun. Áður var ættbálkurinn flokkaður niður í Gammaridea, Caprelloidea, Hyperiidea og Ingolfiellidea. Nú er talið að Senticaudata sé sérstakur undirflokkur en áður fyrr var hann talinn undir flokknum Gammaidea. Caprelloidea sem áður var talinn undirflokkur er nú flokkaður undir Senticaudata sem er talinn stærsti flokkurinn (Horton, T.; Lowry, J. & De Broyer, C, 2013).
Marflær (fræðiheiti: Amphipoda) eru ættbálkur lítilla krabbadýra sem lifa aðallega í sjó. Ættbálkurinn Amphipoda er af undirflokki stórkrabba sem tilheyrir undirfylkingunni krabbadýr sem svo aftur heyrir undir fylkinguna liðdýr. Í þeirri fylkingu má finna fleiri stóra dýrahópa á borð við skordýr (Insecta). Marflær hafa liðskiptan líkama en enga skel, eru oftast brúnleitar að lit og misstórar eða 1 til 340 millimetrar að lengd. Útlit og stærð er mismunandi eftir tegundum og endurspegla gjarnan búsvæði viðkomandi hóps. Heitið Amphipoda mætti þýða sem mismunafætlur þar sem fætur marflóarinnar eru með mismunandi form. Forskeitið amphi- er komið úr grísku og þýðir mismunandi en poda er komið úr latínu og þýðir fætur.
Á Íslandi hafa marflær aðallega verið tengdar við hafið en þær eru mjög algengar í fjörum um allt land og er heiti þeirra þannig tilkomið þar sem forskeitið mar- vísar til hafsins. Um aldamótin síðustu uppgötvuðust hins vegar tvær tegundir af marflóm í grunnvatni á Íslandi þannig þær eru ekki eingöngu bundnar við sjóinn hér frekar en annars staðar í heiminum. Þessar tegundir eru Crangonyx islandicus og Crymostygius thingvallensins og fundust þær í lindaruppsprettum við Þingvallavatn.
Gli Anfipodi (Amphipoda Latreille, 1816) sono un ordine di crostacei malacostraci.
Gli anfipodi sono importanti componenti della catena trofica di molti ambienti e costituiscono un'importante risorsa alimentare degli uccelli marini, dei pesci e di mammiferi marini, oltre che di altri invertebrati.
Gli anfipodi rappresentano uno dei gruppi più diversificati tra i crostacei e sono diffusissimi. La maggior parte delle specie vive sui fondali marini a tutte le latitudini, dai poli all'equatore: esistono anche forme planctoniche negli oceani. Diverse specie sono eurialine e possono vivere anche in acque del tutto dolci. Gli anfipodi terrestri vivono solo in ambienti umidi, come le spiagge o le lettiere di foglie delle foreste.
Molte specie di anfipodi pelagici sono mutualisti o generalmente parassiti; essi vivono in associazione con meduse o altri organismi dello zooplancton. Phronima è un genere relativamente comune di anfipodi pelagici che uccide e svuota il corpo a forma di barile di un Tunicato pelagico del genere Salpa per vivere al suo interno in cui svolge l'intero ciclo riproduttivo.
Themisto gaudichaudii è la più abbondante specie tra gli anfipodi planctonici. Vive nell'Oceano Pacifico in densi banchi, dove si nutre di copepodi e altri piccoli rappresentanti dello zooplancton. Dopo copepodi, krill e salpe, i quali sono erbivori, il carnivoro Themisto è il genere più abbondante del mesozooplancton dell'Oceano Pacifico.
In mari freddi, gli anfipodi bentonici sono molto diversificati e abbondanti. Nell'Oceano Pacifico costituiscono i crostacei bentonici più rappresentati. Molti sono erbivori, altri onnivori, altri ancora saprofagi di carcasse di animali.
Negli anfipodi bentonici costieri si ritrovano due principali schemi morfologici del corpo: una molto allungata e sottile (Caprellidae), l'altra compatta (Gammaridae). In genere i gammaridei sono appiattiti lateralmente ma sono riconoscibili grazie alla presenza di 3 paia di uropodi e di solito hanno le prime due paia di zampe modificate in gnatopodi dotati di chela per catturare il cibo. Non hanno carapace, sono visibili sette segmenti toracici e sei segmenti addominali. Il capo è provvisto di due paia di antenne, di occhi e di parti boccali. Gli anfipodi hanno sette paia di zampe (pereiopodi), di cui le prime quattro sono orientate in avanti e le restanti 3 paia sono orientate all'indietro. L'addome è diviso in due parti, tre segmenti con arti a spazzola e tre con corti uropodi immobili.
Molte sono le modificazioni anatomiche che si discostano da questo schema, basti pensare a quelle che si verificano nelle specie parassite oppure a quelle specie in cui parte dei toracopodi si trasformano in massillipedi muniti di chele utilizzate per la predazione e la difesa. Comunque si deve sottolineare che il numero e le dimensioni relative dei segmenti rimangono i caratteri più stabili del gruppo.
Lo sviluppo è spesso diretto. In qualche caso dall'uovo nasce una larva tipo “nauplius”, con il corpo non segmentato, un occhio mediano semplice e tre paia di appendici, che si allungano, per formazione di nuovi segmenti, e si arricchisce di appendici. Segue, con successive mute, lo stadio di “zoea”, in cui si può distinguere: un cefalotorace, un addome e alcune paia di appendici. Successivamente la zoea si trasforma in “mysis”, o larva misidiforme, con 13 paia di appendici. Da questa forma, con un'ulteriore muta, si passa all'adulto. La maggior parte delle specie che conduce vita fissa o parassita presentano alterazioni profonde, tanto da renderne difficile il riconoscimento che però è più facile allo stato larvale.
In qualche specie di Anfipodi, la maturità sessuale maschile è espressa dallo sviluppo di occhi sporgenti e recettori chimici sulle antenne. In questo stadio l'anfipode è denominato “maschio nuotatore” e va alla ricerca della propria compagna. Durante la riproduzione, l'anfipode maschio porta la femmina (di dimensioni più piccole) tra le zampe, una condizione nota come “amplexus”. Lo sperma è trasferito dal maschio al dotto genitale della femmina. La femmina rilascia le uova in una tasca ventrale dove sono incubate durante lo sviluppo. Le uova non sono adesive come nei granchi ma sono libere in uno spazio creato da estroflessioni delle zampe. Contrariamente ai granchi e ai gamberi, i nuovi nati non vengono rilasciati allo stadio di zoea ma assomigliano già molto agli adulti. Qualche specie pratica cure parentali.
Gli anfipodi vivono in habitat diversissimi tra loro. Le specie che vivono tra le alghe possono essere erbivore, quelle che vivono nel fango e nella sabbia si nutrono di batteri sulla superficie delle particelle, altri sono saprofiti di piante o animali in decomposizione. Un gruppo di famiglie vive in tubi costruiti attraverso ghiandole serigene, presenti nelle zampe. In momenti di pericolo essi possono nascondersi in questi tubi grandi fino a 2-3 volte la lunghezza del loro corpo. La parte del corpo che rimane al di fuori sono le antenne che possono catturare il cibo. Altri anfipodi, meno comuni rispetto ai gammaridei e ai caprellidei, sono gli Hyperiidea. Essi sono planctonici e traslucidi, spesso con occhi enormi, grandi quanto il resto del corpo. Qualche gruppo vive strettamente associato a mammiferi marini. I Cyamidae comunemente noti come “pidocchi delle balene” sono ectoparassiti che aderiscono e si nutrono della pelle delle balene. Al contrario di altri anfipodi, i pidocchi delle balene non sanno nuotare e al momento del rilascio da parte della femmina, si attaccano immediatamente nelle vicinanze.
Le modalità di locomozione degli anfipodi dipendono dalla disposizione delle zampe. La maggior parte si muove in verticale, usando le zampe toraciche, ma non sono molto veloci. Nuotare con le 3 paia di pleopodi permette di raggiungere velocità elevate. La specialità degli anfipodi è il “colpo di coda”, una reazione di fuga rapida in cui l'animale guizza velocemente e scava con gli uropodi un solco nella sabbia. I caprellidi non mostrano questo comportamento ma si muovono come i geometridi, i comuni bruchi misuratori.
Gli Anfipodi (Amphipoda Latreille, 1816) sono un ordine di crostacei malacostraci.
Šoniplaukos (lot. Amphipoda, vok. Flohkrebse) – vėžiagyvių (Crustacea) būrys. Kūnas dažniausiai suplotas iš šonų, be karapakso. Šiuo metu žinoma virš 9500 šoniplaukų rūšių, dauguma jų jūrinės, apie 1900 gėlavandenės, yra ir sausuminių bei pusiau sausuminių (pvz., šeima Talitridae) ir net ektoparazitų. Dydis svyruoja nuo 1 mm iki 30 cm, svoris – nuo 55 iki 83 mg.[1]
Kūnas sudarytas iš 13 segmentų ir skirstomas į galvą, krūtinę ir pilvelį. Galva susiliejusi su krūtine. Žiaunos išsidėsčiusios krūtinės segmentuose. Kraujotakos sistema atvira, deguonį perneša hemocianinas. Deguonies kiekis šoniplaukų gyvenamojoje aplinkoje – jų dydį ribojantis veiksnys. Šalia antenų yra druskų kiekio reguliacijai skirtos liaukos.
Šoniplaukos neturi lervos stadijos, iš kiaušinėlių išsiritę jaunikliai panašūs į suaugėlius. Lytinė branda dažniausiai pasiekiama po 6 nėrimųsi. Subrendusios patelės turi peryklinę kamerą, kurioje laikomi apvaisinti kiaušiniai iki jauniklių išsiritimo. Kuo vyresnė patelė, tuo daugiau kiaušinėlių vienoje dėtyje.
Šoniplaukos aptinkamos beveik visose vandens buveinėse, ir dažniausiai vaidina svarbų vaidmenį ekosistemoje. Dauguma rūšių – saprotrofai, yra mintančių dumbliais, visaėdžių ir plėšrūnų. Maistą paima priekinėmis kojomis su didelėmis žnyplėmis. Neretas vidugildijinis plėšrumas, kai vienos šoniplaukos medžioja kitas.
Dauguma Gammaridea pobūrio rūšių bentosinės (dugninės), nors neretai sugaunamos planktono pavyzdžiuose. Hyperiidea pobūrio rūšys visos planktoninės, ir dažnai sudaro simbiozę su salpomis, medūzomis, sifonoforais, kolonijinėmis radioliarijomis ir šukuočiais.
Itin didele šoniplaukų įvairove pasižymi Baikalas ir Kaspijos jūros baseinas.
Talitridae šeimoje yra sausuminių rūšių. Jos gyvena drėgnoje aplinkoje, pavyzdžiui, lapų nuokritose.
Palyginus su kitais vėžiagyvių būriais, tarp šoniplaukų mažai parazitų. Parazitinės šoniplaukos pavyzdys – banginių utėlės (šm. Cyamidae). Skirtingai nuo kitų šoniplaukų, jos suplotos pilvo–nugaros kryptimi. Tai vieninteliai parazitiniai vėžiagyviai, jokioje vystymosi stadijoje negalintys plaukti.
Šoniplaukos (lot. Amphipoda, vok. Flohkrebse) – vėžiagyvių (Crustacea) būrys. Kūnas dažniausiai suplotas iš šonų, be karapakso. Šiuo metu žinoma virš 9500 šoniplaukų rūšių, dauguma jų jūrinės, apie 1900 gėlavandenės, yra ir sausuminių bei pusiau sausuminių (pvz., šeima Talitridae) ir net ektoparazitų. Dydis svyruoja nuo 1 mm iki 30 cm, svoris – nuo 55 iki 83 mg.
Sānpeldvēži, sānpeldes (latīņu: Amphipoda) ir augstāko vēžu kārta.
Pārsvarā tie ir sīki vēzīši ar plānu čaulu un no sāniem saplacinātu ķermeni Galva ir saaugusi ar pirmo krūšu segmentu. Acis sēdošas. Acu ārējā sega nav fasetēta.
Krūtis sastāv no 7 labi izšķiramiem posmiem. Pirmajiem 4 posmiem ir labi attīstītas sānplātnītes jeb epimēri. Pārējiem krūšu posmiem tās ir attīstītas vājāk. Sānplātnītes pārklāj žaunas un mātītēm arī olu kameru, pasargājot šos orgānus no piesārņošanas ar dūņām. Sānplātnītes ir saaugušas ar kāju pamatnēm.
Vēders (abdomens) sastāv no 6 posmiem. Tas dalās divas daļās. Priekšējā daļa jeb metasoma sastāv no trim posmiem, kas ārīgi neatšķiras no krūšu posmiem. Savukārt, aizmugurējā daļa jeb urosoma, kas arī sastāv no trim posmiem, ir bez epimēriem. Pie pēdējā urosomas segmenta pieslēdzas divzarains telsons.
Pie galvas atrodas pirmie 6 ekstremitāšu pāri. Pirmais pāris ir divzarainas antenulas (antennulae). Otru pāri veido īsas, nezarotas antenas (antennae), bet trešo pāri — masīvi augšžokļi jeb mandibulas (mandibulae). Tālāk seko divi apakšžokļu pāri jeb maksillas (maxillae I, II) un viens žokļkāju pāris (maxillipedes). Žokļkājas atbilst pirmajam krūšu posmam, kas ir saplūdis ar galvu.
Pie krūtīm ir 7 pāri nezarotu krūšu kāju, jo ekzopodīts ir reducējies. Pirmie divi krūšu kāju pāri ir mazāki par pārējiem un ir piemērojušies barības satveršanai. Pārējie 5 krūšu kāju pāri funkcionē kā ejkājas. Pie katras krūšu kājas pamatposma (izņemot pirmo pāri) atrodas viena žaunu plātnīte — ovāls plānsienu veidojums, kura lakūnās cirkulē asinis un notiek gāzu maiņa. Bez to mātītēm 2-5 kāju pāriem, pie pamatposma (koksopodīta) ir plāna hitīna plātnīte — oostegīts. Oostegīti, saslēdzoties kopā, vēderpusē izveido olu kameru jeb marsūpiju, kurā mātīte iedēj olas, bet tēviņš kopulācijas laikā ievada spermu.
Vēdera metasomai ir trīs divzarainu kāju pāri. Kājas klātas ar sariņiem un funkcionē kā peldkājas. Bez to šo kāju kustības sekmē svaiga ūdens pieplūšanu žaunām. Urosomas divi pirmie kāju pāri (uropodi) darbojas kā lēcējkājas. To eksopodīti un endopodīti, atšķirībā no metasomas kāju endopodītiem un ekzopodītiem, nav posmaini. Sariņu vietā šo kāju abus zarus klāj reti dzelkšņi. Sestais kāju pāris atrodas ķermeņa galā, un virs tā atrodas telsons. Šī kāju pāra ekzopodītu un endopodītu klāj sariņi. Ar sariņiem klāts ir arī telsons.
Sānpeldes dzīvo ūdenī. Tomēr starp tām ir daudz sugu, kas dzīvo tikai piekrastes alās, kuras bieži pašas izrok, vai krastā izskalotajās aļģēs. Milzīgs vairums sānpeldu apdzīvo jūras, bet daļa sastopama arī saldūdens baseinos. Sevišķi bagāts ar tām ir Baikāla ezers, kur pazīstamas ap 300 sānpeldu sugas (Sānpeldu dzimta (Gammaridae)). Sānpeldu (Gammaridae) dzimta savu nosaukumu ieguvusi tādēļ, ka tās peld uz sāniem. Taču šādā veidā tās peld tikai seklā ūdensbaseinā. Dziļākā ūdensbaseinā sānpeldes peld ar vēderpusi uz leju, atmetušas trīs pēdējos krūšu kāju pārus uz muguras, un strādājot ar diviem krūšu vidējo kāju pāriem un trim priekšējiem vēdera kāju pāriem. Jūrā sānpeldes sastopamas visdažādākajos apstākļos. Vienu no visizplatītākajām jūras sānpeldēm — Gammarus locusta atkarībā no apstākļiem var sastapt piekrastes zonā, atklātā jūrā ūdens virskārtā un lielā dziļumā. Tomēr parasti sugu izplatība ir ierobežota, un tās sastopamas pilnīgi noteiktos apstākļos. Ievērojama daļa pelaģisko sānpeldu sugu brīvi peld pa atklātas jūras virsmu. Ļoti daudz izmanto citus pelaģiskus dzīvniekus, pie kuru virsmas piestiprinās vai ielien tajos. Tā, piemēram, medūzas (Aurelia, Pelagia u.c.), Tunikāti (Tunicata) (Salpu klase (Thaliacea), Pirosomas (Pyrosomida)) bieži ir hipennu un tiem tuvu formu saimnieki. Dažas sugas (piemēram, Orchestia sugas) dzīvo piekrastes paisuma un bēguma joslā, periodiski — bēguma laikā kļūdamas par sauszemes dzīvniekiem. Liela daļa sānpeldu ir plēsēji, daudzi tomēr barojas ar pūstošām vielām; ir arī parazīti. Parazīti tiešā nozīmē starp sānpeldēm ir reti, tā, piemēram, parazīts ir vaļu utis (Cyamus), kas pārtiek no vaļu ādas, ar diviem spēcīgajiem žokļu pāriem izēdot to. Sānpeldes ir ļoti svarīgi un derīgi organismi, jo iznīcina (apēd) beigtos organismus un paši ir zivju barība.
Pasaulē ir zināmas ap 7000 sānpeldvēžu sugu. Latvijā konstatētas 14 sugas, no tām 9 sugas Baltijas jūrā.
Kārta Sānpeldvēži (Amphipoda)} (Sānpeldes)
Sānpeldvēži, sānpeldes (latīņu: Amphipoda) ir augstāko vēžu kārta.
Amfipoda ialah order krustasea malacostraca yang tiada karapas. Amfipoda bermaksud "kaki berlainan", dan merujuk pada bentuk berlainan apendaj, tidak seperti isopod, yang semua kakinya adalah sama. Daripada 7,000 spesies, 5,500 dikelaskan ke dalam satu suborder, Gammaridea. Bakinya dibahagikan kepada dua atau tiga suborder lain. Saiz amfipod pelbagai daripada 1 hingga 340 milimeter (0.039 hingga 13 in) dan kebanyakannya detritivor atau pebangkai. Amfipod hidup di hampir semua persekitaran akuatik; 750 spesies hidup di dalam gua dan order ini juga termasuk haiwan darat dan sandhopper seperti Talitrus saltator.
Talitrus saltator ialah haiwan yang banyak terdapat di pantai berpasir sekitar Eropah
Amfipoda ialah order krustasea malacostraca yang tiada karapas. Amfipoda bermaksud "kaki berlainan", dan merujuk pada bentuk berlainan apendaj, tidak seperti isopod, yang semua kakinya adalah sama. Daripada 7,000 spesies, 5,500 dikelaskan ke dalam satu suborder, Gammaridea. Bakinya dibahagikan kepada dua atau tiga suborder lain. Saiz amfipod pelbagai daripada 1 hingga 340 milimeter (0.039 hingga 13 in) dan kebanyakannya detritivor atau pebangkai. Amfipod hidup di hampir semua persekitaran akuatik; 750 spesies hidup di dalam gua dan order ini juga termasuk haiwan darat dan sandhopper seperti Talitrus saltator.
De vlokreeften (Amphipoda) vormen een orde van de Peracarida, een van de superordes van de klasse Malacostraca.
Amphipoden of vlokreeften onderscheiden zich van de andere Peracarida, met uitzondering van de Isopoda, door het ontbreken van een carapax of rugschild. Hun lichaam is kenmerkend zijdelings afgeplat — alhoewel er ook cilindrische en dorso-ventraal afgeplatte vormen voorkomen—, en kan onderverdeeld worden in drie zones: kop, pereon en pleon (abdomen). Daarenboven hangt er dorsaal aan het eind van het laatste pleonsegment een telson.
De kop, die eigenlijk met het eerste pereonsegment is vergroeid, bezit zes paar aanhangsels: eerste antenne, tweede antenne, mandibel, eerste maxille, tweede maxille en maxillipede. Ondiepwatersoorten hebben meestal een paar ronde of niervormige ogen, die soms dorsaal vergroeid kunnen zijn (Oedicerotidae). Bij diepwatersoorten ontbreken de ogen soms volledig.
Het pereon bestaat uit zeven overlappende segmenten, die elk een paar eentakkige aanhangsels bezitten, de pereopoden. Het eerste koppel hiervan vormen vrijwel altijd twee paar grijppootjes, de gnathopoden.
Het pleon bestaat uit zes segmenten, waarvan de eerste drie het pleosoom vormen, elk met een paar tweetakkige pleopoden, en de laatste drie het urosoom, dat op zijn beurt gewoonlijk drie paar één- of tweetakkige uropoden draagt.
De 9564 beschreven soorten variëren in lengte van minuscule 1 mm lange diertjes tot benthische diepzeereuzen die tot 25 cm lang kunnen worden. Hoewel de meeste soorten vlokreeften goede zwemmers zijn – vooral de mannetjes –, zijn het typisch bodemorganismen.
Ze leven op en in de bodem, tussen wieren en hydroïden of gravend in het zand. Sommige strandsoorten vindt men onder stenen of aangespoeld zeewier (familie Talitridae, waartoe de bekende strandvlo en kwelderspringer behoren), waar ze bescherming zoeken tegen uitdroging. Een aantal soorten dringt door tot in estuaria en enkele daarvan zijn zelfs beperkt tot gebieden met een lage saliniteit of zoetwater. Gespecialiseerde vlokreeften vindt men in grotten en onderaardse meren (stygobionten), terwijl anderen commensaal in kwallen leven (Hyperiidea).
Als basisvoedsel voor vele commerciële vissoorten, vormen de vlokreeften samen met zeekomma's een belangrijke schakel in de voedselketen.
9564 soorten worden in volgende onderorden onderscheiden [1][2][3]:
79[4] soorten worden aangetroffen in het Belgische deel van de Noordzee (zie lijst van de vlokreeftjes uit het Belgische deel van de Noordzee).
Ten slotte zijn er nog twee kleinere groepen met enkele specifieke morfologische afwijkingen: de infraorde Corophiida, met als parvorde de Caprellidira of spookkreeftjes (waaronder het hongerlijdertje) en walvisluizen; en de suborde Ingolfiellidea, een vrij onbekende groep van onderaardse en interstitiële amphipoden.
Gammaracanthuskytodermogammarus loricatobaicalensis was ooit de langste tweeledige naam. Hij werd voorgesteld door B. Dybowski voor een vlokreeftje uit het Baikalmeer. Deze naam werd later door de ICZN ongeldig verklaard. [5]
Bronnen, noten en/of referentiesDe vlokreeften (Amphipoda) vormen een orde van de Peracarida, een van de superordes van de klasse Malacostraca.
Tanglopper eller amfipodar er ei stor og artsrik krepsdyrgruppe som hovudsakleg lever i havet. Somme artar finst òg i ferskvatn eller på land. Gruppa omfattar nesten 8000 beskrivne artar, om lag 400 av dei er registrert i norske farvatn.
Tanglopper flest er flattrykt frå sidene, med ryggen i boge som ein markert kjøl. Dei har 5-6 par gangbein i tillegg til 1-2 par gripeføter og 3 par symjebein. Bakst på kroppen har dei tre par uropodar, som definerer gruppa. Til skilnad frå mange andre krepsdyr manglar dei ryggskjold (carapax) og har som regel klar differensiering mellom mellom- og bakkropp.
Storleiken til tangloppene ligg vanlegvis mellom 2 og 60 mm, men somme djuphavsartar kan oppnå lengder på heile 30 cm.
Å artsbestemma tanglopper er rekna som særs vanskeleg.
Tanglopper er ei stor og mangfaldig gruppe organismar som utnyttar eit breitt utval av nisjar. Dei fleste artane er bentiske og vert ofte funne i samband med tang eller hydroidar, andre artar lever pelagisk frittsymjande eller kommensalt. Nokre få artar lever òg parasittisk.
Gammaridea er den vanlegaste underordenen tanglopper, og omfattar 5700 artar. Alle ferskvassformene høyrer til her.
Corophiidea eller spøkelseskreps har langstrakte, sylindriske kroppar med færre lemmar enn andre tanglopper. Ein kjenner til 13 artar ved norskekysten, og dei fleste lever kommensalt på botnlevande organismar i område med mykje straum eller bølgjer. Nokre er òg parasittiske, t.d. kvallus Paracyamus boopis.
Hyperiidea lever pelagisk og vert kjenneteikna av enorme augo som dekkjer nesten heile hovudet. Mange av artane er kommensialistar eller parasittar på manetar eller salpar, men heilt frittsymjande former finst òg. Dei fleste hyperidane finst helst på litt djupare vatn.
Ingolfiellidea er den minste underordenen og omfattar berre to familiar. Dei er ikkje kjend frå norske farvatn.
Tanglopper eller amfipodar er ei stor og artsrik krepsdyrgruppe som hovudsakleg lever i havet. Somme artar finst òg i ferskvatn eller på land. Gruppa omfattar nesten 8000 beskrivne artar, om lag 400 av dei er registrert i norske farvatn.
Tanglopper eller amfipoder (Amphipoda, gresk amphi og podos - flere/dobbel fot), på mange dialekter kalt marfluer, er en tallrik gruppe på nivå orden, av storkreps. Det norske gruppenavnet «tanglopper» siden det bare viser til noen få arter innenfor denne meget store gruppen.[1] De fleste artene er flattrykte ved sidene og flertallet lever i saltvann (marine), men de er også vanlige i ferskvann eller i terrestriske miljøer (på landjorden). Noen få arter lever i symbiose med maneter. De mest tallrike underordenene er Senticaudata og Gammaridea, mens de drøyt 230 artene i underorden Hyperiidea (hyperide amfipoder) normalt har en kroppsbygning som avviker, eksempelvis manetloppe som lever i norske farvann. Underordenen Caprellidea omfatter blant annet hvallus og spøkelseskreps, som også har et klart avvikende utseende. Det finnes totalt minst 9 725 arter av tanglopper, hvorav minst 500 arter lever i farvannene rundt Norge (5 arter i ferskvann).
Tangloppene er små krepsdyr, typisk kroppsstørrelse er fra 2 - 60 mm, men noen arter helt opp til 140 mm. Det finnes også sjeldnere dypvannskjemper som kan bli opptil 30 cm. Tangloppene er flattrykte fra siden og mangler ryggskjold, slik som lopper (derav navnet). Kroppen er delt i tre om lag like store deler - hodet, hovedkroppen og halepartiet, som ofte er leddet. Mange arter kan gjøre små hopp gjennom å slå med halen, derav navnet. De skilles fra tanglus som er horisontalt flattrykte, det vil si flate ovenfra og ned, og tanglus svømmer derfor ofte sidelengs. Det vitenskapelige navnet «Amfipoda» (av gresk amphi – flere (forskjellige/dobbel/mange, og podos – bein) viser til at beina er inndelt i svømmebein og gangbein slik som hos reker, og noen arter har også frambein med gripeanordninger eller «klør». Bakkroppen kan ha gangbein og ofte hoppebein.[2] Gjellene sitter på innsiden av grunnledet til brystføttene. Hannene er ofte noe større enn hunnene, som på sin side har en rugepose for egg under buken.
Artsbestemmelse kan være svært komplisert og kreve bruk av mikroskop eller genetikk.
De fleste av artene lever i havet og spiser mest dødt organisk materiale på ulike dyp. Det store flertallet arter er bunndyr (bentiske), de kryper gjerne på hydroider eller ang. Noen arter er frittflytende i vannsøylen (pelagiske), mens et fåtall er parasitter på andre dyr.[3] Flere arter i slekten Gammarus lever blant tang i fjæra og på strender, og noen arter lever blant strandet tang på strandvoller. Tanglopper er viktig føde for fisk, ikke minst marflo som gir grunnlag for flere ferskvannsfisk.
De marine amfipodene kan deles i to grupper, de pelagiske (frittsvømmende) og de bentiske (lever på bunnen). De pelagiske amfipodene er viktige som næring for sjøfugl, fisk og sjøpattedyr, og de er en viktig komponent i dyreplanktonet. Den mest vanlige gruppa i planktonet er hyperiinene.
Hvis en sammenligner med andre krepsdyrgrupper som hoppekreps og isopoder, er det forholdsvis få parasittiske amfipoder. De mest kjente parasittene er hvallus (familien Cyamidae), som lever som ektoparasitter på hvaler.[4]
Omtrent 20 % av amfipodene lever i ferskvann, eller andre vannforekomster utenom havet. De er mest tallrike i kjølige og tempererte strøk. Spesielt mange lever underjordisk, eller i gamle tempererte innsjøer; i tropene er de derimot sjeldne. De underjordiske artene er spesielt tallrike i Mellom- og Sør-Europa, Nord-Amerika og Australia. Høye konsentrasjoner av endemiske arter oppe i dagen finnes i Sør-Europa, Bajkalsjøen, Svartehavet, Det kaspiske hav, Sør-Australia (med Tasmania) og det sørøstre USA.[5]
I våre nordlige farvann lever tre underordener - Gammaroidea, Hyperiidea, og Caprellidea - men det klare flertallet av arter i våre farvann tilhører undergruppen Gammarina. Pelekreps eller pelelus kan gjøre skade på treverk i havet. En fremmed art - Gammarus tigrinus - er i ferd med å trenge inn i nordlige farvann i Østersjøen og Nordsjøen hvor den kan fortrenge andre arter.
Alle terrestriske amfipoder tilhører familien Talitridae, og de finnes kun i beskyttede, fuktige habitater. De lever i strølag og jord, og i Fiordland på New Zealand finnes de også i mose oppe i trekronene. Terrestriske amfipoder finnes på de sørlige landmassene, noe som tyder på at de kommer fra det gamle superkontinentet Gondwana. De er utbredt i New Zealand og Australia, de subantarktiske øyene, øyene i Stillehavet, Japan, Sørøst-Asia, Afrika, India og Mellom-Amerika. Med ufrivillig menneskelig hjelp har arter fra Australia og New Zealand, som Arcitalitrus sylvaticus, spredt seg til Nord-Amerika, De britiske øyer og deler av Europa.[6]
Taksonomien til krepsdyrene er komplisert og under regelmessig revisjon ettersom ny innsikt vinnes. Det er generelt omstridt å fin-inndele organismer taksonomisk. En vanlig oppdelning anerkjenner seks ulike klasser, der storkreps (Malacostraca) er den mest artsrike gruppen. En moderne oppdatering av systematikken gis av Martin og Davis[7], som følgende oversikt følger ned til nivået orden, mens lavere nivåer i enkelte tilfeller følger Catalogue of Life[8], men stort sett WoRMS-databasen.[9]
Tanglopper eller amfipoder (Amphipoda, gresk amphi og podos - flere/dobbel fot), på mange dialekter kalt marfluer, er en tallrik gruppe på nivå orden, av storkreps. Det norske gruppenavnet «tanglopper» siden det bare viser til noen få arter innenfor denne meget store gruppen. De fleste artene er flattrykte ved sidene og flertallet lever i saltvann (marine), men de er også vanlige i ferskvann eller i terrestriske miljøer (på landjorden). Noen få arter lever i symbiose med maneter. De mest tallrike underordenene er Senticaudata og Gammaridea, mens de drøyt 230 artene i underorden Hyperiidea (hyperide amfipoder) normalt har en kroppsbygning som avviker, eksempelvis manetloppe som lever i norske farvann. Underordenen Caprellidea omfatter blant annet hvallus og spøkelseskreps, som også har et klart avvikende utseende. Det finnes totalt minst 9 725 arter av tanglopper, hvorav minst 500 arter lever i farvannene rundt Norge (5 arter i ferskvann).
Tangloppene er små krepsdyr, typisk kroppsstørrelse er fra 2 - 60 mm, men noen arter helt opp til 140 mm. Det finnes også sjeldnere dypvannskjemper som kan bli opptil 30 cm. Tangloppene er flattrykte fra siden og mangler ryggskjold, slik som lopper (derav navnet). Kroppen er delt i tre om lag like store deler - hodet, hovedkroppen og halepartiet, som ofte er leddet. Mange arter kan gjøre små hopp gjennom å slå med halen, derav navnet. De skilles fra tanglus som er horisontalt flattrykte, det vil si flate ovenfra og ned, og tanglus svømmer derfor ofte sidelengs. Det vitenskapelige navnet «Amfipoda» (av gresk amphi – flere (forskjellige/dobbel/mange, og podos – bein) viser til at beina er inndelt i svømmebein og gangbein slik som hos reker, og noen arter har også frambein med gripeanordninger eller «klør». Bakkroppen kan ha gangbein og ofte hoppebein. Gjellene sitter på innsiden av grunnledet til brystføttene. Hannene er ofte noe større enn hunnene, som på sin side har en rugepose for egg under buken.
Artsbestemmelse kan være svært komplisert og kreve bruk av mikroskop eller genetikk.
Multimedia w Wikimedia Commons Obunogi (Amphipoda) – rząd skorupiaków z gromady pancerzowców żyjący w pelagialu oceanicznym i w wodach słodkich. Są one na ogół niewielkich rozmiarów (od 1 do 340 mm, zazwyczaj około 10 mm). Ciało ich jest przeważnie bocznie spłaszczone i wyraźnie segmentowane. Nie posiadają pancerza. Pierwszy segment tułowia zrasta się z głową. 3 pary odnóży odwłoka uczestniczą w płetwie ogonowej. Ich odnóża odwłokowe i tułowiowe podzielone są na dwie lub więcej grup, różniących się formą i funkcją - jedna grupa odnóży odwłokowych może służyć do pływania, a druga do skakania. Niektóre są pasożytami, ich rozwój jest prosty.
Zwykle ciało mają bocznie spłaszczone, lecz występują też gatunki, przede wszystkim formy pelagiczne, o ciele cylindrycznym, a nawet zdarzają się formy o ciele spłaszczonym grzbietobrzusznie. Normalnie z głową zrasta się pierwszy terakomer, ale u Laemodipodea dwa segmenty. Pozostałe segmenty natomiast są wolne, tylko u pelagicznych Hyperiidea zrastają się między sobą. Często wyróżnia się część tułowiową - mezosomę, pierwsze trzy segmenty odwłoka - metasomę i końcowe segmenty - urosomę. U gatunków pelagicznych metasoma ma silnie rozwinięte odnóża pływne. U gatunków kroczących tyna część ciała jest słabiej rozwinięta. Telson jest zawsze bardzo mały, czasem rozszczepiony. U większości pierścienie tułowia są na bokach zaopatrzone w silnie rozwinięte płytki, które to skierowane są w płaszczyźnie równoległej do płaszczyzny symetrii ciała. Są to mocno rozpłaszczone części podstawowych członów odnóży. Na głowie obecne są oczy złożone, siedzące, jednak nie mają wyodrębnionych soczewek dla poszczególnych ommatidiów. Czułki na ogół są dobrze rozwinięte, jednogałęziste, często u samców dłuższe. Narządy gębowe typu gryzącego. Żuwaczki i szczęki są dobrze rozwinięte. Pierwsza para odnóży tułowiowych funkcjonuje jako szczękonóże. Odnóża tułowiowe są jednogałęziste i są one zróżnicowane na dwie grupy. Pierwsze cztery pary nieco krótsze, lecz silniejsze, skierowane ku przodowi, a ich końcowe człony zakończone pazurem skierowanym ku tyłowi. Dwie pierwsze pary z silnie rozwiniętym pazurem są wyróżniane jako gnathopodia i są chwytne. Trzy pozostałe pary, wydłużone i smukłe, skierowane ku tyłowi, a ich końcowe człony ku przodowi. Odnóża odwłokowe są dwugałęziste i swoiście ukształtowane. Pierwsze trzy pary wieloczłonowe, silnie uszczecinione typu pływnego oraz trzy tylne, które określa się jako uropodia, są krótkie, sztywne i służą do odbicia zwierzęcia od podłoża.
Układ ten zróżnicowany jest na żołądek i jelito, w postaci prostego przewodu. Od części przedniej jelita odchodzą do tyłu dwa lub cztery długie, cewkowate, ślepe uchyłki uważane za odpowiedniki wątrobo-trzustki. W części tylnej podobne, ale krótkie, nieparzyste lub parzyste na stronie grzbietowej, ciągnące się po tętnicę tylną.
Naczynie krwionośne ściśle przylega do uchyłka, któremu przypisuje się funkcję ekskrecyjną. Oprócz tego funkcjonują jako narządy wydalnicze gruczoły czułkowe, a także [nefrocyty] w ścianach zatok żylnych.
Jako narządy oddychania służą skrzela (6 par na odnóżach tułowiowych 2-7 pary). U pewnych gatunków mogą też być niektóre pary uwstecznione. Ruch odnóży powoduje zmianę wody wokół skrzeli.
Przez większą część grzbietu ciągnie się naczynie sercowe z trzema parami otworków. Krew (hemolimfa) z nóg i skrzeli przepływa do zatoki perykardialnej, a następnie do serca. Przez tętnicę przednią dochodzi do głowy, tętnicą tylną do odwłoku, a tętnicami bocznymi do narządów jamy ciała. U Amphipoda brak naczynia podnerwowego brzusznego.
U samic powstają oostegity, zwykle na 4-7 parze odnóży tułowiowych. Obunogi są rozdzielnopłciowe, często o wyraźnym dymorfizmie płciowym. Samce zazwyczaj mają dłuższe czułki, silniej uzbrojone odnóża. Zarówno jajniki, jak i jądra, są kształtu cewkowatego, niezbyt długie. Oba nasieniowody uchodzą na płytkach koksalnych, kończąc się na szczycie dwu brodawek o charakterze narządu kopulacyjnego, Brak jest gonopodiów, tj. odnóży odwłokowych funkcjonujących jako narządy kopulacyjne. Jaja są noszone w komorze lęgowej aż do wyklucia młodych. Nie przechodzą przeobrażeń, wylęgające się z jaj młode są bardzo podobne do form dorosłych.
Większość obunogów prowadzi drapieżny tryb życia. Często wśród drapieżnych form spotykamy się z wszystkożernością. Nieliczne odżywiają się drobnym pokarmem przecedzonym przez silnie urzęsione szczęki. Niektóre obunogi są pasożytami na skórze np. Cyamidae u waleni lub w kieszonkach płciowych meduz Leucothoe, albo w kanałach gąbek i jamach skrzelowych żachw.
Obunogi są zwykle bogato ubarwione. Wśród form głębinowych spotykamy wyjątkowo żywe barwy, żółte, czerwone, fiołkowe, niebieskie, wśród przybrzeżnych przeważnie w odcieniu zielonym, brunatnym i szarym. Kutikula ich jest stosunkowo silnie nasycona solami wapnia, a u niektórych z bogatą ornamentacją zewnętrzną w postaci kolców czy wyrostków. Formy pelagiczne są przezroczyste, podziemne - białawe i ślepe. Wiele gatunków silnie upodabnia się do podłoża, na którym żyją.
Obunogi zamieszkują przybrzeżne wody mórz, ale też i największe głębiny do 10 000 m. Ponad 300 gatunków poznano w wodach Antarktyki, przy czym ok. 70% to formy specyficzne dla tych terenów. Swoista fauna głębinowych, słodkowodnych obunogów występuje w jeziorze Bajkał. Znane są też i gatunki pelagiczne, choć są znacznie mniej liczne. Gatunki planktonowe, poza dużą przezroczystością ciała i małymi rozmiarami, odznaczają się zwięzłą budową, a ich tkanki są silnie przepojone wodą. Obunogi spotykamy też w wodach słonawych i słodkich, a nawet w wodach podziemnych. Znanych jest też wiele gatunków plażowych, żyjących w strefie zalewu fal.
Obunogi (Amphipoda) – rząd skorupiaków z gromady pancerzowców żyjący w pelagialu oceanicznym i w wodach słodkich. Są one na ogół niewielkich rozmiarów (od 1 do 340 mm, zazwyczaj około 10 mm). Ciało ich jest przeważnie bocznie spłaszczone i wyraźnie segmentowane. Nie posiadają pancerza. Pierwszy segment tułowia zrasta się z głową. 3 pary odnóży odwłoka uczestniczą w płetwie ogonowej. Ich odnóża odwłokowe i tułowiowe podzielone są na dwie lub więcej grup, różniących się formą i funkcją - jedna grupa odnóży odwłokowych może służyć do pływania, a druga do skakania. Niektóre są pasożytami, ich rozwój jest prosty.
Anfípodes[1] (Amphipoda) é uma ordem cujos representantes são animais que apresentam características exclusivas de crustáceos, visto que são incluídos no Subfilo Crustacea. Seu corpo é composto por cabeça e tronco segmentados. Na cabeça, possuem dois pares de antenas, glândulas antenais e olhos, enquanto que o tronco é subdividido em tórax e abdômen. A maioria é dióica e, como característico nas fêmeas da Superordem Peracarida, possuem estruturas que partem dos apêndices torácicos achatadas e finas, formando uma bolsa incubadora ventral, ou marsúpio, utilizada para incubar os embriões.
As espécies de Amphipoda tem grande variação de tamanho, com representantes de 1mm até 20cm. Estão presentes em todos os ambientes marinhos (desde a região entremarés até grandes profundidades) e de água doce e poucos em ambientes terrestres úmidos. Esses animais apresentam grande diversidade de estratégias alimentares, como carnivoria, herbivoria, suspensivoria, saprofagia e, além disso, vivem em associação com organismos planctônicos.[2][3]
Dentro da ordem a carapaça é ausente, o corpo segmentado, dividido, de acordo com o arranjo característico da Subclasse Eumalacostraca e comprimido lateralmente.
O corpo possui especializações regionais (tagmose) produzindo grupos de segmentos (somitos) como cabeça, tórax e abdome, especializados em determinadas funções. Esses grupos estão organizados em um arranjo padrão de segmentos, além do télson, que não é um segmento verdadeiro.
Os segmentos verdadeiros são formados pela zona de crescimento teloblástica e não estão presentes na fase embrionária.[2]
Formada por uma região anterior e cinco segmentos cefálicos. A região pré-segmentar (ácron) porta o cérebro e os olhos, que são compostos e sésseis, quando presentes. Os cinco segmentos seguintes apresentam apêndices modificados, que incluem dois pares de antenas e peças bucais. Dessa forma, a cabeça é a primeira a explorar o ambiente, utilizando os olhos e antenas sensoriais, e, também, tem função de manipular e processar o alimento.[2]
Oito segmentos compõem o tórax (também chamado de pereon), o primeiro deles está fundido à cabeça. Está relacionado com a reprodução, visto que os poros sexuais e o marsúpio encontram-se em sua extensão, e com as trocas gasosas, já que detém brânquias em seus apêndices.[2]
É dividido em duas regiões que apresentam três segmentos cada, sendo a mais anterior chamada pléon e a mais posterior urossomo, portanto existem seis segmentos abdominais. O télson, é a região terminal do abdome e pode estar fundido ao último segmento do urossomo ou livre. Esse tagma está relacionado com a locomoção e a circulação de água nas brânquias, presentes na região do tórax.[2]
Projeções articuladas da parede do corpo, equipadas com músculos que permitem a movimentação das suas peças, ou poditos. Os apêndices são formados por uma peça mais proximal (protopodito), dividida em articulações menores, sendo que a mais basal dessas é denominada coxa, e uma mais distal (telopodito).
Algumas estruturas podem surgir do protopodito, formando brânquias (epipoditos), remos e estruturas para moer ou gnatobases. Além disso, o telopodito pode tornar-se anelado, formando um flagelo (antena).
Nesse grupo os apêndices são unirremes, portanto tem eixo único (não apresentam ramificações), e têm função tanto locomotora quanto específicas, possuindo modificações que permitem essas.[2]
Apresenta cinco pares de apêndices que, em ordem do mais anterior para o mais posterior, são: antênulas, antenas, mandíbulas, maxílulas, e maxilas, além dos maxilípedes. Ambas, antênulas e antenas, possuem função sensorial, sendo a primeira menor que a segunda. Os quatro últimos apêndices citados atuam como peças bucais, sendo maxílulas (menores) e maxilas utilizadas para manipular o alimento, as mandíbulas utilizadas para dilacerar o alimento e os maxilípedes com a mesma função das maxilas. Maxilípedes são apêndices modificados dos segmentos torácicos que encontram-se fundidos a cabeça.[2]
O primeiro segmento torácico é fundido a cabeça e, portanto, os apêndices presentes nesse (maxilípedes) foram supracitados. Em sequência, os sete segmentos apresentam pares de apêndices, chamados pereópodes, sendo os dois primeiros chamados de gnatópodes, modificados, geralmente, em subquelas e, mais raramente, em quelas. Esses têm como função a manipulação de partículas alimentares grandes e, em algumas espécies, são utilizados para filtrar partículas pequenas ou funcionam como um braço copulatório, segurando a fêmea.[3] Os outros cinco pares são ambulacrários, têm função de locomoção, mas, em algumas espécies, os últimos pares podem ser utilizados para fixação no substrato . Modificações que partem dos pereópodes permitem a realização de diferentes funções, como os epipoditos, brânquias lamelares e saculiformes, associados com as trocas gasosas,e os oostegitos, associados com a reprodução. A região interna da coxa (endito) nas fêmeas, é encontrada de forma expandida e disposta lateralmente, formando placas coxais não fundidas (é possível a abertura dessas placas, tornando exposta a região ventral do tórax) chamadas oostegitos, relacionadas com a incubação, já que formam um assoalho, bolsa incubadora (marsúpio), ventral onde os embriões podem se desenvolver.[2]
Nos três primeiros segmentos abdominais são encontrados pares de pleópodes, responsáveis pela circulação de água nas brânquias e, também, nos os embriões encontrados no marsúpio, através de seu batimento.[3] Enquanto que nos três subsequentes são encontrados pares de urópodes, voltados para trás, utilizados como um leme direcionando a natação e, junto com o télson, formando o leque caudal, que permite o movimento rápido de fuga.[2]
A locomoção nos anfípodes varia de acordo com o hábito de cada grupo. Nos grupos natantes, os pares de pleópodes são utilizados para o deslocamento na coluna d'água. Partindo do substrato, os urópodes rígidos são utilizados como apoio para promover o impulso inicial da natação, através da distensão do abdômen. Fora do substrato a natação prossegue com o batimento dos pleópodes.[2]
O grupo mais distinto, Caprellidea, desloca-se em um padrão semelhante ao do tipo "mede-palmo". Utilizando os gnatópodes para segurar o substrato, os animais do grupo erguem o abdômen e o contraem, levando a parte posterior do corpo para a frente e seguram com os pereópodes o substrato. Após esse movimento, deixam de agarrar o substrato com os gnatópodes e distendem o abdômen, levando a região anterior para frente, alcançando a nova localização que deseja ir.[2]
Como resposta à perturbação por predadores esses animais têm um comportamento de fuga propiciado pela distensão rápida do abdome e leque caudal. Esse movimento, na pulga-da-praia, resulta em saltos que podem chegar a distância de 1 metro ou em um deslocamento mais rápido na coluna d'água, em grupos natantes.[2]
O sistema de transporte interno dos crustáceos em geral é muito parecido com o dos outros artrópodes. O coração pode variar muito de tamanho e forma, mas localiza-se sempre no mesmo tagma das brânquias. O coração, na maioria dos casos, bombeia o sangue para a hemocele, que banha os tecidos. Espécies de grande porte podem possuir vasos e artérias de grande porte enquanto espécies de pequeno porte podem não possuir vasos ou mesmo não possuir coração.[2]
Já para os Amphipoda em específico, as principais superfícies que realizam as trocas gasosas são as brânquias lamelares ou saculiformes, que se localizam nas coxas dos pereópodes de 2 a 7, podendo estar presentes em apenas algumas ou mesmo em todas as coxas. As câmaras branquiais, que são nada menos que a localização das brânquias, localizam-se no lado mediano da coxa e são delimitadas dorsalmente pelos esternitos e lateralmente pelas próprias coxas. Os pleópodes criam a corrente respiratória, que flui no sentido ântero-posterior. Para as fêmeas ovígeras, essa corrente serve também para ventilar os ovos, os embriões ou até mesmo os jovens que ainda estão dentro do marsúpio. A corrente criada pelos pleópodes é especialmente importante nos animais que vivem em buracos ou em tubos, que se encontram em lugares onde não há movimentação passiva de água.[2]
Para o grupo dos Caprellidea, que não possuem pleópodes, a corrente de água é indispensável para a ventilação. Mesmo sendo animais semiterrestres, estes mantiveram as brânquias e dependem de ar úmido para sobreviver, se restringindo a locais bastante úmidos, como areia próxima à água ou sob serapilheira das florestas.[2]
O coração dos Amphipoda é um tubo dorsal localizado no tórax e acima das brânquias. O sistema arterial dos Amphipoda não é muito desenvolvido, realizando um sistema de circulação no qual o sangue é bombeado dorsalmente e coletado ventralmente, onde agora passará pelas branquias e se reoxigenará. Das brânquias para o pulmão, o caminho que o sangue realiza é dorsal novamente.[2]
Nos Gammaridea e nos Caprellidea, o gânglio subesofágico é formado pelos gânglios das peças bucais e dos maxilípedes. O cordão nervoso duplo ventral nos Gammaridea possui gânglios distintos para cada segmento do péreon e do pléon. Já os gânglios do urossomo são fundidos, formando um único gânglio urossômico posterior.[2]
Os Amphipoda, assim como muitos outros artrópodes, possuem diversos sensores, como estetos nas antênulas, calcéolos nos dois pares de antenas (com função quimiorreceptora). Acredita-se que os machos utilizem os estetos e os calcéolos para reconhecer as fêmeas sexualmente receptivas.[2]
Os olhos nos Amphipoda são sésseis e de aposição, embora não haja a individualização das cutículas em facetas únicas.[2]
Os Gammaridea e os Hyperiidea ainda possuem na cabeça os chamados órgãos de Bellonci, que, semelhantes aos estatocistos, provavelmente auxiliam na orientação gravitacional e/ou na detecção de campos magnéticos.[2]
Para os crustáceos em geral, os órgãos excretores são pares de nefrídios que se conectam em bolsas, que consistem em um saco celômico terminal com podócitos e que fica circundado pela própria hemocele, conectando-se com o exterior através de um tubo derivado de um metanefrídio. Esses pares de nefrídios estão localizados no segmento do corpo que corresponde ao segundo par de antenas, recebendo então o nome de glândula antenal ou glândula maxilar e apresentam uma abertura, ou poro, na base do segundo par de antenas. [2]
Para os Amphipoda de água doce, as glândulas antenais são bem desenvolvidas, enquanto para os terrestres, as glândulas antenais são vestigiais.[2]
Para os crustáceos, a boca é ventral e o trato digestório é, em geral, reto, com exceção de uma dobra ventral distinta no final da porção anterior. O trato digestivo anterior consiste quase sempre em um esôfago e um estomago, que pode ser adaptado a triturar nos crustáceos que consomem grandes quantidades de alimento. Já para os crustáceos pequenos e que consequentemente se alimentam de menos, o estômago não costuma possuir nenhuma especialização desse tipo. O trato digestivo mediano é de origem mesodérmica e é ele que é responsável por secretar as enzimas digestivas, de hidrólise e também da absorção dos produtos da hidrólise. Tais funções são realizadas em grande parte pelos cecos digestivos, que possuem ainda células que armazenam glicogênio, lipídeos e cálcio. O trato digestório posterior é revestido por cutícula e varia tal qual o mediano, ou seja, se o mediano é curto, o posterior também será; se o mediano é longo, o posterior também será e assim por diante. O trato posterior é responsável por reabsorver a água, por formar as fezes e também por armazená-las. Abre-se no ânus, que fica localizado na base do télson.[2]
São organismos dióicos, com o corpo e os gnatópodes dos macho comumente sendo maiores que nas fêmeas, realizam reprodução sexuada e o desenvolvimento geralmente é direto.
Os gonóporos femininos e masculinos encontram-se no sexto e oitavo segmentos toráxicos, respetivamente, e em ambos os indivíduos as gônadas são pareadas e tubulares. Na fêmea, os ovidutos fazem a conexão entre os ovários com um par de gonóporos, esses abrem-se numa estrutura chamada de marsúpio, ou bolsa incubadora, que é um espaço delimitado por grandes oostegitos (enditos que possui muitas cerdas, delimitando um espaço abaixo do tórax) formando placas a partir de algumas das coxas torácicas. No macho, os dutos espermáticos se abrem, via gonóporos, em um par de longas papilas penianas.
Antes do acasalamento, os machos são atraídos por feromônios femininos que são captados por meio de estetos sensoriais em suas antenas. Ao encontrá-la, ele se prende ou carrega a fêmea com o dorso dela contra seu ventre até que ela faça a muda parturial, que é aquela na qual os oostegitos se desenvolvem completamente, indicando que a fêmea está pronta para incubar os jovens. Após isso, o macho vira a fêmea para que os seus ventres fiquem contrapostos e se inicie a cópula. Durante a cópula, o macho retorce o seu abdome, para que seus urópodes toquem o marsúpio da fêmea, então são liberados os cordões de espermatozoides, que são carregados para o dentro marsúpio com a corrente ventilatória da fêmea. Após a cópula, os óvulos são liberados no interior da câmara de incubação onde ocorre a fertilização.[2]
As pulgas-da-areia, como são conhecidos os membros da família Talitridae que vivem próximos a corpos de água ou completamente independente deles, são anfípodes que ocupam diversos habitats litorâneos como praias de solo arenoso ou pedregoso, sapais ou até manguezais.
Eles fazem parte da subordem Gammaridea, e é possível que o sucesso da conquista dos habitats terrestres esteja associado a duas características presentes nessa subordem: 1) o hábito de incubar os ovos, que são liberados após a fase larval, e 2) a presença do marsúpio, característica dos Peracarida, que permite o animal manter 100% da umidade relativa no torax, impedindo o ressecamento das brânquias e ovos incubados.
Algumas partes da árvore evolutiva pode ser reconstruída ao analisar os Talitridae que vivem em habitats mais próximos à água, como aqueles de supralitoral ou da zona entremarés. Um exemplo disso é a presença de um pléon mais forte, encurtamento do urossomo com a redução do terceiro urópode e o fortalecimento dos dois primeiros, proporcionando a habilidade de salto nesses animais, que pode ser usado como locomoção ou fuga. O hábito noturno também é uma característica comum entre esses organismos, pois além de permitir que eles evitem predadores como aves, também permite que eles explorem um ambiente mais úmido.
Os pleópodes, que nos anfípodes aquáticos promovem a movimentação da água para as brânquias, perde sua função nos organismos terrestres, sendo apresentado em alguns casos reduzido.
Um desafio encontrado pelos anfípodes terrestres é que o suprimento de íons em ambientes mais secos é deficiente quando comparado com áreas sujeitas a ação do mar. Isso foi contornado por adaptações fisiológicas para a retenção de íons, como acréscimo da eficiência osmorregulatória ou, como também visto nos Isopodes, a reingestão das próprias fezes para recuperar além dos íons alguns metais como cobre, que também podem estar em falta.[4]
Os ciamídeos (pertencem a familia Cyamidae, na subordem Caprellidea[5]), que também são conhecidos como piolhos de baleia, são anfípodes que passam todos os estágios de vida associados a baleias-jubarte (Megaptera novaeangliae) ou a Baleia-franca-do-atlântico-norte (Eubalaena glacialis). Esses organismos não conseguem nadar, portanto se prendem a baleia pelos pereópodes em áreas de menor fluxo de água e se alimentam de camadas de células epidérmicas da baleia que contenham pigmento.[6]
Os hiperideos (pertencem a subordem Hyperiidea), são encontrados majoritariamente em associação parasítica com outros organismos gelatinosos pertencentes ao zooplâncton, como os cnidarios, ctenophoros, radiolários e os tunicados. Esses anfípodes parasitas se alimentam de restos de comida do hospedeiro e, dependendo da disponibilidade desta, ele pode se alimentar do tecido do organismo em questão.
Avaliando a relação de especificidade entre as espécies em que os organismos estão associados, é possível observar que os hiperideos do mesmo gênero tendem a estar associados com os mesmos gêneros de hospedeiros, evidenciando uma evolução conjunta dos organismos.[7]
Relações simbióticas são comuns em organismos marinhos bentônicos, mas raras dentre aqueles que fazem parte da comunidade planctônica, como é o caso de alguns gêneros pertencentes à subordem Hyperiidea. Esses organismos podem ser encontrados em associação obrigatória com as salpas, que são tunicados comuns em mares equatoriais e temperados.
É possível ver hiperideos desde o estado larval até jovem adulto, e muito raramente um organismo na fase adulta. Isso acontece porque as fêmeas depositam suas larvas nas salpas para que elas se desenvolvam e quando a cresce a ponto de se reproduzir, ela deixa a simbiose.[8]
O primeiro fóssil descrito entre os anfípodes é um espécime de Paleaogammarus sambiensis em 1894, ele foi coletado na península de Sambia, na Rússia. O fóssil foi perdido, mas amplamente ilustrado no trabalho de mesmo ano de Zaddach.
No total, foram descritos 10 fósseis de Amphipoda, majoritariamente estavam inclusos em âmbar datado do Eoceno no báltico, assim fósseis tem aproximadamente entre 45 e 50 milhões de anos. Todos eles são atribuídos às famílias Niphargidae ou Crangonyctidae, ambos pertencentes à subordem Gammaridae.
Em 2014, um fóssil de Palaeogammarus (Subordem Gammaridae) foi descrito em posição de pré-cópula, em que o macho está segurando a fêmea com seus pleopodes. Nessa mesma amostra de âmbar, outros 21 anfípodes podem ser vistos em diversas fases de conservação, dentre eles, 8 podem ser vistos com maior detalhe. O fóssil faz parte de uma coleção privada adquirida do Museum of Earth, Varsóvia, Polônia e provavelmente foi achado na península de Sambia, no mar Báltico.[9]
Com cerca de 5.000 espécies conhecidas, Gammaridea representa o maior grupo dentro de Amphipoda, representando também o grupo mais basal dentro deste. Geralmente de hábito bentônico, possuem placas coxais grandes, abdômen bem desenvolvido com seis pares de apêndices e olhos relativamente pequenos e compostos. O primeiro segmento torácico se encontra fundido à cabeça, formando um cefalotórax. Muitas espécies tanto da epifauna quanto da infauna são tubícolas, construindo e também habitando tubos construídos dos mais diversos materiais: desde lodo até fragmentos de plantas ou até mesmo conchas desabitadas, unidos por um muco secretado pelos próprios animais, por glândulas localizadas nos quarto e quinto pleópodes. Podem ser comensais ou parasitas; podem ser suspensívoros, saprófagos ou predadores. A propulsão para a natação é exercida pelos pleópodes. Esses animais costumam intercalar momentos de natação com momentos de escavação. Os animais mais conhecidos do grupo são as pulgas-da-praia, que saltam muitíssimo na areia (um animal de 2cm de comprimento pode saltar até 1m de altura). Graças aos olhos, que são utilizados para obter informações de natureza astronômica, caso sejam desalojados para áreas acima ou abaixo da maré alta, conseguem retornar com facilidade para a zona preferida.[2]
Com cerca de 500 espécies, Hyperiidea é um táxon de anfípodes pelágicos marinhos. Pouco se sabe sobre o hábito de vida desses animais e o que se sabe sugere que passem grande parte da vida como comensais ou parasitas de zooplâncton gelatinoso, como as águas-vivas. São como os Gammaridea, porém possuem placas coxais pequenas e pouco desenvolvidas, bem como olhos grandes e compostos, que ocupam boa parte da cabeça desses animais. A cabeça é fundida com um segmento torácico e o par de apêndices correspondentes desse último são maxilípedes reduzidos.[2]
Os Ingolfiellidea são animais exclusivamente aquáticos, podendo ocorrer tanto no ambiente marinho quanto no dulciaquícola, mas sempre adaptados ao modo de vida intersticial, fazendo com que apareçam certas características no grupo como corpo cilíndrico, ausência de olhos e de pigmentação, pleópodes vestigiais e os dois primeiros pares de urópodes bem desenvolvidos, por exemplo. Possuem também o tórax e o abdômen bem desenvolvidos.[2]
Possui cerca de 300 espécies, são altamente modificados para se fixarem em outros organismos como algas e hidróides. Possuem apêndices muito estreitos e alongados, corpo achatado e pernas preênseis. Apresentam uma vasta diversidade de hábitos alimentares como saprofagia, herbivoria, carnivoria, suspensivoria além de apresentarem também hábito parasita. A cabeça é parcialmente fundida no segundo segmento torácico, formando um cefalotórax composto pela cabeça e os dois primeiros segmentos do tórax (sendo o segundo apenas parcialmente fundido). Nas fêmeas, o marsúpio é restrito a região mediana do tórax. Os segmentos torácicos por sua vez são muito reduzidos e com apêndices vestigiais, com apenas os dois primeiros pares de apêndices bem desenvolvidos. Apresentam corpo alongado cilíndrico ou curto e achatado. Possuem olhos pequenos, comparativamente com outros anfípodes e os maxilípedes apresentam palpos.[2]
A filogenia dentro de Amphipoda não tem uma resolução clara sobre a proximidade das subordens, tanto que as famílias dentro delas são relacionadas em ordem alfabética.[10] Abaixo uma filogenia dos grupos superiores aos anfípodes:
Malacostraca EumalacostracaMysida
Amphipoda
Isopoda
Euphausiacea
Decapoda
Stomatopoda
Leptostraca
Anfípodes (Amphipoda) é uma ordem cujos representantes são animais que apresentam características exclusivas de crustáceos, visto que são incluídos no Subfilo Crustacea. Seu corpo é composto por cabeça e tronco segmentados. Na cabeça, possuem dois pares de antenas, glândulas antenais e olhos, enquanto que o tronco é subdividido em tórax e abdômen. A maioria é dióica e, como característico nas fêmeas da Superordem Peracarida, possuem estruturas que partem dos apêndices torácicos achatadas e finas, formando uma bolsa incubadora ventral, ou marsúpio, utilizada para incubar os embriões.
As espécies de Amphipoda tem grande variação de tamanho, com representantes de 1mm até 20cm. Estão presentes em todos os ambientes marinhos (desde a região entremarés até grandes profundidades) e de água doce e poucos em ambientes terrestres úmidos. Esses animais apresentam grande diversidade de estratégias alimentares, como carnivoria, herbivoria, suspensivoria, saprofagia e, além disso, vivem em associação com organismos planctônicos.
Amfipode (Amphipoda) este un ordin de crustacee malacostracee fără carapace, în general comprimate lateral. Amfipodele variază în mărime de la 1→340 mm și sunt în mare parte detritivore sau necrofage. Există peste 9,500 de specii amfipode descrise până acum. Acestea sunt în mare parte animale marine, dar se găsesc în aproape toate mediile acvatice. Cca. 1,900 de specii trăiesc în apa dulce, iar ordinul include, de asemenea animale terestre, cum ar fi Talitrus saltator.
Acest articol referitor la subiecte din zoologie este un ciot. Puteți ajuta Wikipedia prin completarea sa.
Amfipode (Amphipoda) este un ordin de crustacee malacostracee fără carapace, în general comprimate lateral. Amfipodele variază în mărime de la 1→340 mm și sunt în mare parte detritivore sau necrofage. Există peste 9,500 de specii amfipode descrise până acum. Acestea sunt în mare parte animale marine, dar se găsesc în aproape toate mediile acvatice. Cca. 1,900 de specii trăiesc în apa dulce, iar ordinul include, de asemenea animale terestre, cum ar fi Talitrus saltator.
Gammaridea
Corophiidea
Hyperiidea
Ingolfiellidea
Postranice ali bibe (znanstveno ime Amphipoda) so red rakov, v katerega uvrščamo okrog 7.000 danes živečih opisanih vrst, ki živijo večinoma v morjih in jih prepoznamo po bočno sploščenem telesu. Njihovo znanstveno ime je sestavljeno iz latinske predpone amphi- - »obojevrsten« in grške besede ποδός (podos) - »noga«.[1] Nanaša se na značilnost teh živali, da imajo del nog prilagojenih za premikanje (plavanje, skakanje oz. hojo), del pa za prehranjevanje.
Večina vrst ima bočno sploščeno telo, zaradi česar so pogosto obrnjene na bok; iz tega izvira tudi slovensko ime skupine. Veliki so največkrat med 5 in 15 mm; največja opisana vrsta je Alicella giganticus, ki doseže do 14 cm v dolžino, najmanjše pa so manjše od enega milimetra. Za razliko od mnogih drugih rakov njihovega oprsja ne prekriva karapaks. Prvi člen in včasih tudi drugi sta zlita z glavo, zato ima njihovo oprsje navidez samo osem členov. Glava nosi dva para močnih tipalnic, sestavljene oči in obustni aparat. Oči so lahko pri jamskih predstavnikih reducirane, nekatere globokomorske vrste pa imajo vsako oko razdeljeno v dve, eno obrnjeno navzgor in eno naprej.
Vsak člen oprsja nosi po en par okončin; prvi par sodi k obustnem aparatu (t. i. maksilipeda), drugi in tretji par sta pogosto povečana in kavljasta ali škarjasta, žival jih uporablja za grabljenje plena, preostale noge - pereopodi - pa so namenjene plavanju in prezračevanju škrg. Kokse (prvi členi) oprsnih okončin so velike in ploščate, njihov videz še okrepi sploščen videz telesa. Pri njihovih bazah izraščajo škrge.
Zadek se ne ločuje očitno od oprsja. Sprednji trije členi nosijo pleopode - okončine oblikovane za plavanje in prezračevanje. Zadnji trije pari so za razliko od ostalih višjih rakov uropodi; obrnjeni so nazaj in služijo za skakanje, kopanje ali plavanje, odvisno od vrste. Zadek se zaključi s kratkim telzonom.
Za vse opisane značilnosti obstajajo med postranicami izjeme, saj obstaja mnogo ozko specializiranih vrst, ki so lahko močno preoblikovane.
Samice privabljajo samce s feromoni, ki jih ti zaznajo s čutili na sprednjem paru tipalnic. Razmnoževanje je najbolje opisano pri predstavnikih rodu Gammarus in sorodnih; samec pri teh vrstah zgrabi samico in jo drži pod seboj dokler se ta zadnjič ne levi. Potem samec zavije svoj zadek okrog samice, tako da se njegovi uropodi dotikajo samičine spolne odprtine in izbrizga spermije, ki jih samica potisne vase z nogami. Potem se ločita. Samica nato izloči jajčeca v valilnik, kjer jih oplodi, lističi valilnika pa preprečujejo da bi padla ven. Pri zelo specializiranih vrstah lahko parjenje poteka tudi drugače.
Preobrazba je nepopolna. Vrste, ki živijo v sladkih vodah zmernega pasu, imajo letno po eno generacijo, samica izleže največkrat med 15 in 50 jajčec. Morske vrste imajo po 2 do 750 jajčec v leglu in pogosto več kot eno generacijo letno. Življenjska doba je največkrat okoli enega leta.
Večina vrst je pelaških; predstavniki podreda Hyperiidea živijo v povezavi z morskimi nevretenčarji, predvsem salpami, cevkaši, meduzami in rebračami. Odnos je pogosto priskledniški, nekateri pa živijo tudi v sožitju ali zajedajo na drugem organizmu. Predstavniki družine Phronimidae živijo v nekakšnih sodčkih, ki jih naredijo tako, da izdolbejo salpe in se naselijo v notranjost. Pelaške vrste, ki živijo kot plankton, so še posebej razširjene v Južnem oceanu, kjer predstavljajo večino favne rakov. Med njimi so rastlinojede, vsejede in plenilske vrste, pa tudi učinkoviti mrhovinarji in filtratorji.
Nekaj vrst je sladkovodnih, redke pa so poselile tudi kopno, kjer živijo pogosto v zelo specifičnih ekoloških nišah. Kopenske vrste pripadajo družini Talitridae. Tudi kopenske vrste dihajo s škrgami, kar pomeni, da potrebujejo zelo vlažno okolje. Živijo v pesku ali med naplavinami na obalah, v listnem odpadu v gozdovih ipd. Jamske vrste, predvsem tiste iz rodu Niphargus (slepe postranice) so med najpogostejšimi prebivalci jam.
Večina bentoških vrst je dobrih kopačev; po podlagi rijejo v iskanju hrane in se vkopljejo za zavetje. Nekatere si poleg tega gradijo tulce, ki so lahko zgrajeni iz enostavno zbitega mulja ali pa kompleksnejši, zgrajeni iz različnih materialov in zlepljeni z izločki postranic.
Postranice ali bibe (znanstveno ime Amphipoda) so red rakov, v katerega uvrščamo okrog 7.000 danes živečih opisanih vrst, ki živijo večinoma v morjih in jih prepoznamo po bočno sploščenem telesu. Njihovo znanstveno ime je sestavljeno iz latinske predpone amphi- - »obojevrsten« in grške besede ποδός (podos) - »noga«. Nanaša se na značilnost teh živali, da imajo del nog prilagojenih za premikanje (plavanje, skakanje oz. hojo), del pa za prehranjevanje.
Märlkräftor eller märlor (Amphipoda) är en viktig och artrik ordning bland kräftdjuren inom överordningen Peracarida. De är plattade från sidorna till skillnad från gråsuggorna (Isopoda) som är plattade uppifrån (dorsoventralt). De flesta lever i haven, men några i sötvatten och några få på land. Några få är ektoparasiter. Amfipoderna är en viktig del i näringskedjorna. Cirka 8 000 arter är beskrivna, men många fler finns säkert.[1][2][3]
Kroppen är indelad i 13 segment som bildar huvud, mellankropp (thorax eller pereon) och bakkropp (abdomen eller pleon). Huvudet har två par antenner, oskaftade komplexögon och mundelar. Thorax och abdomen är i de flesta fall sammantryckta från sidorna och har olika slags benpar. Thorax har 7 benpar, varav 5 är gångben (pereopoder). De främre två paren är ombildade till gripverktyg (gnatopoder). Abdomen, som består av 6 segment, har flera par simben (pleopoder). Ryggsköld saknas.
Namnet Amphipoda (amfi = två olika, pod = fot) syftar på att de första fyra pereopodparen är riktade framåt och de sista tre bakåt (till skillnad från Isopoda = lika fötter).
Gälar finns på thoraxsegmenten, på insidan av benparen, där de är belägna i en kanal som bildas av benen. Genom dessas rörelser uppstår en vattenström bakifrån och framåt, som ständigt förser gälarna med friskt vatten. Märlkräftorna har öppen blodcirkulation med ett hjärta; blodet transporterar syre med hjälp av hemocyanin. Upptag och utsöndring av salter sköts av körtlar vid antennerna.
Amfipoder finns i nästan alla vatten, både hav och sötvatten. Några få är landlevande. De flesta är detritusätare eller asätare. Några äter alger eller är allätare eller rovdjur, som förtär små insekter eller andra kräftdjur. Födan grips ofta med de första två benparen som bär klor.
De flesta gammarider är bottenlevande. 750 arter lever i grottor. Många arter lever i symbios med salper, maneter, kammaneter och kolonibildande radiolarier. Jämfört med andra kräftdjursgrupper finns relativt få parasiter; ett exempel på sådana är vallössen. Cirka 8 000 arter är beskrivna, men man har uppskattat att 30 - 40 000 arter kan finnas. Rikligt med både arter och individer finns i arktiska och antarktiska hav, där de spelar stor roll i näringskedjorna.
Honan har, som alla peracarider, ett yngelrum (marsupium) på buksidan, bildat av plattor på thorakalbenen. Äggen förvaras där före befruktning och tills de kläcks. Det finns inga larvstadier, utan juvenila djur liknar adulta. Könsmognad uppnås i allmänhet efter 6 hudömsningar.
Genom fossil som inlagrats i bärnsten är det känt att märlkräftor levde för 40 miljoner år sedan. Gruppen uppkom dock troligen redan under Paleozoikum. De ursprungligaste formerna lever i Stilla havet, de mest utvecklade i Karibien
Amphipoda är en ordning inom överordningen Peracarida. Den delas i fyra underordningar[4]:
Gammaridea
Hit hör den stora majoriteten amfipoder (cirka 5 500 arter) och här finns många ekologiska anpassningar. Släktet Gammarus förekommer både i svenska sötvatten och vid kusterna. I sötvatten finns Gammarus pulex och G. lacustris (sötvattensmärlor). Samma familj, Gammaridae, representeras av flera hundra endemiska arter i Bajkalsjön. I saltvatten finns ytterligare 8 Gammarus-arter, bl.a. Gammarus locusta (tångmärla) som är mycket allmän. – Många i familjen Lysianassidae är asätare och finns massvis på döda fiskar. Hit hör också den största amphipoden, Alicella gigantea, 12 cm, Atlanten. – Släktena Haploops bygger dm-långa rör av dy på mjukbottnar, vilka kan dominera botten helt och har gett namn åt Haploops-samhället i S Kattegatt och N Öresund. – Släktena Bathyporeia och Haustorius har gett namn åt Bathyporeia-Haustorius-samhället i Kattegatt - S Östersjön. Bathyporeia kan förekomma i tusentals per kvadratmeter och lever på kiselalger. – Corophium-arter (slammärla) bygger också rör och kan förekomma i tusental per kvadratmeter från Västkusten till Gävlebukten. I Ringköbing fjord på Jylland utgör de en mycket viktig föda för de stora mängder vadare som rastar där. – Orchestia gammarellus m.fl. (tångloppor eller kusthoppare), 15 - 17 mm, finns i massor i tångvallar och hoppar när man rör om i tången. – Talitrus saltator (sandhoppare) lever på sandstränder på land och rör sig på ytan på natten. Monoporeia (Pontoporeia) affinis (vitmärla) och Gammaracanthus lacustris är sötvattensarter som anses vara istidsrelikter.
Hyperiidea
Hos oss finns Hyperia galba, som är allmän. Den parasiterar i röd brännmanet (Cyanea capillata) och äter av manetens vävnader utan att utlösa nässelkapslarna. Hyperiderna är pelagiska marina former, som ofta har mycket stora komplexögon.
Caprellidea
Långsmala, mycket slanka djur, 6 - 32 mm, med långa antenner och delvis reducerade ben. Caprella linearis (spökmärla) och C. septentrionalis är mycket vanliga på alger vid stora delar av västkusten. Namnet Caprella syftar på de långa böjda antennerna (Capra = get). Till Caprellidea hör också vallössen, fam. Cyamidae, t.ex. släktet Cyamus, som är ektoparasiter på valar och sirendjur, där de gnager på huden. De är korta och breda med kraftiga ben.
Ingolfiellidea
En liten grupp, cirka 40 arter, bl.a. släktet Ingolfiella. De har en ytterst märklig utbredning. De små, långsmala arterna finns i djuphav, Sydasiens kust, sandlucksystem i Engelska kanalen, källor och grottor i Balkan och Afrika samt i grundvatten på flera kontinenter. Uppenbarligen har arterna varit isolerade mycket länge, men är ändå mycket lika.
Gammaridea: Gammarellus angulosus
Hyperiidea: Hyperia galba parasiterar på brännmaneter.
Caprellidea: En spökmärla, Pariambus typicus.
Caprellidea:Vallöss, t.ex. Cyamus boopis är ektoparasiter på valar.
Ingolfiellidea: Ingolfiella ischitana.
Bestämningslitteratur:
Wikimedia Commons har media som rör Märlkräftor.
Märlkräftor eller märlor (Amphipoda) är en viktig och artrik ordning bland kräftdjuren inom överordningen Peracarida. De är plattade från sidorna till skillnad från gråsuggorna (Isopoda) som är plattade uppifrån (dorsoventralt). De flesta lever i haven, men några i sötvatten och några få på land. Några få är ektoparasiter. Amfipoderna är en viktig del i näringskedjorna. Cirka 8 000 arter är beskrivna, men många fler finns säkert.
Amfipotlar ya da tırnaksılar[1] (Amphipoda), Malacostraca sınıfından, karapaksı olmayan ve genellikle yandan basık bedenli, göğüs ayaklarında lameller veya solunum torbaları bulunan, kalbi vücudun ön kısmında yer alan, çoğu suda (özellikle de tuzlu su) yaşayan ve iyi yüzen, bazıları kıyılarda yaşayan, etçil kabuklu takımıdır. Isopoda takımıyla akrabalığı vardır. 750 türü mağaralarda görülür. Yaklaşık 7.000 türü bulunur ve bunun 5.500 kadarı Gammaridea alt takımındandır. Çok bol ve yaygın olmasına[2] rağmen insanların dikkatlerini fazla çekmezler[3].
Takımın Amphipoda adı Yeni Latince amphipoda kelimesinden gelir ve o da köken olarak Grekçe ἀμφί («farklı») ile πούς («ayak») kelimelerinden birleşiktir. İki farklı bacak yapısından dolayı bu adı almıştır.
Amfipotlar ya da tırnaksılar (Amphipoda), Malacostraca sınıfından, karapaksı olmayan ve genellikle yandan basık bedenli, göğüs ayaklarında lameller veya solunum torbaları bulunan, kalbi vücudun ön kısmında yer alan, çoğu suda (özellikle de tuzlu su) yaşayan ve iyi yüzen, bazıları kıyılarda yaşayan, etçil kabuklu takımıdır. Isopoda takımıyla akrabalığı vardır. 750 türü mağaralarda görülür. Yaklaşık 7.000 türü bulunur ve bunun 5.500 kadarı Gammaridea alt takımındandır. Çok bol ve yaygın olmasına rağmen insanların dikkatlerini fazla çekmezler.
Бокоплави, також двопарноногі, амфіподи (Amphipoda) — ряд вищих ракоподібних (Malacostraca), що налічує понад 7000 невеликих видів, зовні подібних до креветок. Більшість двопарноногих — морські види, але деякі населяють прісні водойми або наземні. Поширені по всіх морях, зустрічаються також в озерах, річках, підземних та печерних водах.
Морські амфіподи є пелагіальними (живуть в товщі води) або бентичними (живуть на дні) організмами, багато їх на піщаних пляжах («морські блохи»). Пелагіальними видами живляться птахи, риба та ссавці. Наземні види можна часто зустріти на піщаних ґрунтах вздовж узбережь.
Розмір бокоплавів — 0,5 — 25 см, тіло у більшості сплюснуте з боків.
Деякі бокоплави (Chelura) пошкоджують дерев'яні портові споруди. Серед бокоплавів гіпероха (Hyperoche) — паразит медуз і китова воша (Cyamus) — паразит китів; деякі бокоплави — проміжні хазяї паразитів риб і водоплавної птиці.
Декілька видів бокоплавів занесено до Червоної книги України (ніфарг Плігінського та інші).
Це незавершена стаття з карцинології.Бокоплави, також двопарноногі, амфіподи (Amphipoda) — ряд вищих ракоподібних (Malacostraca), що налічує понад 7000 невеликих видів, зовні подібних до креветок. Більшість двопарноногих — морські види, але деякі населяють прісні водойми або наземні. Поширені по всіх морях, зустрічаються також в озерах, річках, підземних та печерних водах.
Морські амфіподи є пелагіальними (живуть в товщі води) або бентичними (живуть на дні) організмами, багато їх на піщаних пляжах («морські блохи»). Пелагіальними видами живляться птахи, риба та ссавці. Наземні види можна часто зустріти на піщаних ґрунтах вздовж узбережь.
Розмір бокоплавів — 0,5 — 25 см, тіло у більшості сплюснуте з боків.
Деякі бокоплави (Chelura) пошкоджують дерев'яні портові споруди. Серед бокоплавів гіпероха (Hyperoche) — паразит медуз і китова воша (Cyamus) — паразит китів; деякі бокоплави — проміжні хазяї паразитів риб і водоплавної птиці.
Декілька видів бокоплавів занесено до Червоної книги України (ніфарг Плігінського та інші).
Amphipoda là một bộ các loài động vật giáp xác có giáp mềm, không có mai và có các cơ quan bị nén lại. Amphipods có kích thước từ 1 đến 340 milimet (0.039 đến 13 inch) và chủ yếu là các loài ăn tạp hoặc loài ăn xác thối. Cho đến nay đã có hơn 9.900 loài amphipoda. Chúng chủ yếu là động vật biển, nhưng chúng có trong hầu hết các môi trường thủy sinh. Khoảng 1.900 loài sống trong nước ngọt, và bộ này cũng bao gồm các động vật trên cạn và bọ nhảy cát như Talitrus saltator.
Amphipoda là một bộ các loài động vật giáp xác có giáp mềm, không có mai và có các cơ quan bị nén lại. Amphipods có kích thước từ 1 đến 340 milimet (0.039 đến 13 inch) và chủ yếu là các loài ăn tạp hoặc loài ăn xác thối. Cho đến nay đã có hơn 9.900 loài amphipoda. Chúng chủ yếu là động vật biển, nhưng chúng có trong hầu hết các môi trường thủy sinh. Khoảng 1.900 loài sống trong nước ngọt, và bộ này cũng bao gồm các động vật trên cạn và bọ nhảy cát như Talitrus saltator.
Бокопла́вы, или амфипо́ды, или разноно́гие ра́ки (лат. Amphipoda) — отряд высших раков из надотряда Peracarida. Известно около 9000 видов, распространённых в бентосе морей и пресных водоёмах всего мира; некоторые представители ведут амфибиотический образ жизни в полосе прибоя и заболоченных почвах. В отряде описаны немногочисленные паразитические формы, такие как китовые вши (семейство Cyamidae). Представители подотряда Hyperiidea и байкальские Macrohectopus branickii (подотряд Gammaridea) — планктонные организмы.
Название Amphipoda происходит от древнегреческого др.-греч. ἀμφί (разный) и др.-греч. ποδύς (нога) и относится к двум типам ног этих животных. Одно из русскоязычных названий данного отряда — разноногие — является прямым переводом латинского наименования. В противовес этому, другой отряд ракообразных называется равноногие (Isopoda) и они имеют единый тип ног[2][3]
Типичные бокоплавы имеют размеры менее 10 мм, но были зафиксированы и крупные экземпляры размером в 28 см. Бокоплавы таких размеров были сфотографированы на глубине 5300 м в Тихом океане[4], что служит примером глубоководного гигантизма. Отдельные части тел бокоплавов, выловленные в Атлантическом океане, при реконструкции указывают на возможную длину организма до 34 см. Экспонаты из обоих океанов[5] исследователи относят к одному и тому же виду — Alicella gigantea[6]. Взрослые особи самых маленьких представителей бокоплавов имеют не более 1 мм в длину[7]. Одним из важных лимитирующих размер бокоплавов факторов является концентрация растворённого в воде кислорода, которая в свою очередь зависит кроме всего прочего от атмосферного давления. В результате бокоплавы обитающие в озере Титикака на высоте 3800 метров над уровнем моря достигают максимальных размеров в 22 мм, тогда как в озере Байкал расположенном на высоте 455 метров над уровнем моря встречаются бокоплавы длиной до 90 мм[8].
Обычно тело сплюснуто с боков. В отличие от большинства групп высших раков, бокоплавы лишены карапакса — черта, независимо приобретённая разноногими раками[9]. Первый сегмент груди слит с головой, его конечности преобразованы в ногочелюсти[9]. Остальные 7 торакомеров остаются свободными и образуют грудной отдел — переон.
Грудные ноги бокоплавов неодинаковы по строению. Первые две пары заканчиваются ложными клешнями, служащими для захвата пищи. Следующие две пары ног заканчиваются коготками, направленными назад, а три последние пары — более длинные с направленными вперёд коготками. Лишенные клешней конечности используются бокоплавами для передвижения по субстрату. Жабры отходят от первых члеников конечностей II—VII грудных сегментов (в редких случаях только на III—VI)[9].
Брюшко делится на два отдела — плеосому и уросому, каждый из которых состоит из трех сегментов. Сегменты плеосомы несут плавательные двуветвистые конечности — плеоподы. На сегментах уросомы расположены также двуветвистые прыгательные ноги — уроподы. На конце брюшка расположена анальная лопасть, не гомологичная тельсону других ракообразных[10]. У многих видов (например, морских козочек и др.) брюшко почти полностью редуцировано, число грудных ног сокращено.
Считается что бокоплавы оформились как самостоятельный отряд в нижних ярусах каменноугольного периода. Тем не менее в отсутствие карапакса, исключительно малое их количество (12 экземпляров) сохранилось в качестве ископаемых. До 1994 года было обнаружено всего несколько ископаемых представителей бокоплавов, которые сохранились в янтаре и датируются верхним эоценом и позднее[11]. В 2013 году был задокументирован бокоплав на 170 миллионов лет старше предыдущих находок. Он был обнаружен в слоях относящихся к Триасовому периоду на территории штата Невада и описан группой Марка Мак-Менамина под именем Rosagammarus minichiellus[12].
Представленная ниже классификация бокоплавов (подотряды и надсемейства) представлена по схеме Мартина и Девиса от 2001 года[13].
Следующие семейства относятся к группе incertae sedis:[14]
Hyperiidae (Hyperiidea)
Ampeliscidae (Gammaridea)
Pontoporeiidae (Gammaridea)
Бокопла́вы, или амфипо́ды, или разноно́гие ра́ки (лат. Amphipoda) — отряд высших раков из надотряда Peracarida. Известно около 9000 видов, распространённых в бентосе морей и пресных водоёмах всего мира; некоторые представители ведут амфибиотический образ жизни в полосе прибоя и заболоченных почвах. В отряде описаны немногочисленные паразитические формы, такие как китовые вши (семейство Cyamidae). Представители подотряда Hyperiidea и байкальские Macrohectopus branickii (подотряд Gammaridea) — планктонные организмы.
端足類（學名：Amphipoda），亦作片腳類，是一個沒有甲殼及兩側扁平的目級甲殼類動物。其學名的意思是「不同的足」，是指它們擁有不同的附屬肢形態。它們長1－340毫米不等，棲息在所有的水生環境及一些潮濕的陸生環境。當中有7000個物種，其中5500個被分類到鉤蝦亞目中，其餘的則分到餘下的二或三個亞目。
端足類的身體共分13節，可以分類為頭部、胸部及腹部。[2]頭部與胸部融合，有兩對觸角及一對複眼。[3]頭上亦有一個口器，不過大部份的口器都是隱藏的。[4]胸部及腹部各有不同，且有不類別的腳。它們一般都是兩側扁平的，且沒有甲殼。[3]胸部有八對單肢附足，第一對是輔助口器的，其後四對向前，最後三對向後。[3]鰓位於胸節，循環系統是開放的，擁有心臟，血青蛋白在血淋巴中運送氧至身體組織。觸角上有特別的腺來控制吸收及排出鹽份。[2]腹部分為兩部份：前尾有游泳肢，後尾有尾節及三對腹足，腹足並不會組成尾扇。[3]
端足類一般短於10毫米，但最長活生生的端足類可以達28厘米，是生活在太平洋5300米水深處的地方。[5]於大西洋發現的標本重組後就發現長達34厘米，屬於Alicella gigantea的。[6]最細小的就只有1毫米長。[7]端足類的大小受到溶氧供應的限制，如在海拔3800米的的的喀喀湖中，端足類就可以生長達22毫米；而在海拔455米的貝加爾湖，其中的端足類就長達90毫米。[8]
成熟的雌性有育幼袋，可以帶著受精卵[2]，直至幼體孵化為止。[3]雌性的年紀越大就會產更多的卵。卵的死亡率約為25–50%。[2]它們沒有幼體階段，卵會直接孵化出幼生。經過6次脫殼後，它們就達至性成熟。[2]一些物種在脫殼後會吃下自己的殼。[2]
卡爾·林奈在其第十版的《自然系統》（Systema Naturae）中描述了兩種端足類，不過描述得十分簡單且適用於差不多所有端足類。[9]現時約已描述了7000種端足類，分類在3或4個亞目中。鉤蝦亞目下就包含了多過5500種，包括了所有淡水及陸生物種。[4]英高蟲亞目包含了2科約40種[10]，但這類有時被認為是與鉤蝦亞目相同，而非獨立的一個亞目。[4]
端足類因其體型細小而很難辨認，往往都需要將之解剖才能確認。生態及環境研究很多都會將它們混為一談。[11]端足類的分類尚未得到共識，當中以鉤蝦亞目內的關係產生最多混亂。[12]以下是其中一個建議的分類法：[12]
估計端足類源自下石炭紀，但其化石紀錄很稀有，至今只有11個物種標本被發現，最遠追溯至上始新世。[13]
端足類分佈在所有水生環境，由淡水至含有兩倍鹽份的海水也有。[2]它們是水生生態系統的重要組件。[11]大部份鉤蝦亞目物種都是淺水底棲的。𧊕亞目是浮游的。[3]很多都是與凝膠狀動物，如水母、管水母目、放射蟲及櫛水母等具有共生關係，而大部份𧊕亞目的生命周期都會涉及這些凝膠狀動物。[14]
一些擊鉤蝦科是陸生的，棲息在潮濕的環境，如葉堆等。[15]它們的分佈很廣，包括屬於以往岡瓦那大陸部份，與及部份歐洲及北美洲地區。
約有750種端足類是穴居的，分佈在差不多所有適合的環境。它們的多樣性中心在地中海盆地、北美洲東南部及加勒比地區。[16]
與其他甲殼類（如等足目）比較，端足類較少是寄生的。最著名寄生的端足類是鯨虱，它們是腹背扁平的，有強壯及很大的爪，用來將自己附在鬚鯨之上。它們是唯一寄生的甲殼類不懂游泳的。[17]
大部份端足類都是吃碎屑或食腐動物[2]，另有一些是吃藻類、雜食性或掠食細小昆蟲及甲殼類。[2][3]它們會用最前兩對有爪的腳來抓食物吃。[2]
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
.jpg)
ITIS_93294的参考文献提供内容
端足類（學名：Amphipoda），亦作片腳類，是一個沒有甲殼及兩側扁平的目級甲殼類動物。其學名的意思是「不同的足」，是指它們擁有不同的附屬肢形態。它們長1－340毫米不等，棲息在所有的水生環境及一些潮濕的陸生環境。當中有7000個物種，其中5500個被分類到鉤蝦亞目中，其餘的則分到餘下的二或三個亞目。
端脚類（たんきゃくるい、Amphipoda）は甲殻類の目の一つ。軟甲綱フクロエビ上目（嚢蝦上目）に属する。ヨコエビ、タルマワシ、ワレカラなどが含まれる。
1万種類以上が知られる大きなグループで、熱帯から極地まで世界中に分布する。陸と淡水でも見ることが多いが、その多様性は大部分が海で見られる。
体長は数mmから数10cmまで、種類によって差があるが、概して小型の動物である。体は左右や上下に扁平な、やや細長いものが多いが、非常にひょろ長い体を持つ例もある。
食性は種類によって異なり、プランクトンや生物の死骸、デトリタスなどを食べるが、他の生物に寄生するものも多い。一方、敵は刺胞動物や魚類、鳥類など多岐にわたる。
食物連鎖の下位ながらも、生物の死骸や糞を食べる分解者として、また他の動物の餌として重要な位置を占める。人間にとって直接の利用価値はほとんどないが、自然界で果たす役割は大きい。
淡水や浅海域に産するものは体長が数mm程度で、1㎝を超えるものは大型とされる。深海溝に生息するものは体長2-3 cm程度までの大きさが多いが、体長28 cmのものも発見されている[6]。
頭部は胸部の第一節ないし第二節まで癒合するが、背甲は発達しないので、ほとんど体全部の体節が背面から見える。
複眼は柄が無くて体に対して小さく、深海や地下水にすむ種類では退化している。頭部には2対の触角があり、胸部の脚は2対の顎脚と5対の歩脚からなる。それらの胸脚は外肢を欠き、単純な歩脚の形を取る。腹部は三節からなる後体部と三節の尾部に分かれる。
クラゲノミ亜目およびワレカラ類は例外なく海洋に生息する。ヨコエビ類は海洋に限らず河川や湖沼，地下水系，陸上にも進出している。
上記は伝統的な分類体系であるが、2000年代からLowry and Myersによって分類の見直しが行われている。2013年、ヨコエビ亜目の一部とワレカラ亜目をあわせたSenticaudata亜目が設立された[19]。また、2017年にはヨコエビ亜目 Gammarideaが消滅し、Pseudingolfiellidea， Colomastigidea，Hyperiopsidea，Amphilochideaの4亜目が設けられ、インゴルフィエラ亜目が目に昇格となっている[20]。
단각목(端脚目, Amphipoda)은 연갑강에 속하는 갑각류 목의 하나이다. 단각류의 몸길이 범위는 1~340mm이다. 주로 잔사식 생물 또는 청소 동물이다. 전체 7,000여 종 중에서 5,500여 종은 옆새우아목으로 분류하고 있다.
전통적으로 다음과 같이 분류했다.[1]
2013년 개정된 분류는 다음과 같다.[2]
