Eurasian Scops Owl

Syczek zwyczajny, syczek (Otus scops) – gatunek małego ptaka z rodziny puszczykowatych (Strigidae), zamieszkująca południową Europę (kraje śródziemnomorskie) oraz zachodnią i środkową Azję. Gatunek wędrowny (przeloty IX-X i II-IV), zimuje na południowych krańcach Europy i w subsaharyjskiej Afryce. Do Polski zalatuje wyjątkowo. Dawniej być może był lęgowy.

Morfologia

Wygląd zewnętrzny

Jedna z najmniejszych sów, wielkości drozda. Rozmiarami przypomina pójdźkę, ale sylwetka jest smukła, z długimi skrzydłami i dużą głową zakończoną "uszami" z piór, wyglądającymi jak rogi. W spoczynku "uszy" są zwykle mało widoczne; syczek stawia je, gdy jest zaniepokojony. Obie płci podobnie ubarwione. Upierzenie szarobrązowe lub rudawe z kreskowaniem i prążkowaniem, ciemnym od spodu i jasnym z wierzchu. Rysunek ten przypomina korę, dzięki czemu sowa doskonale się maskuje podczas dziennego spoczynku. Lotki pierwszorzędowe i ogon jasne, poprzecznie prążkowane. Szlara niewyraźna, oczy jasnożółte. Młode ubarwione podobnie jak dorosłe.

Rozmiary

długość ciała ok. 19-22 cm, rozpiętość skrzydeł ok. 49-54 cm

Waga

waga ok. 80-100 g

Głos

Krótkie, monotonne gwizdy, powtarzane co 2-3 sekundy, nieco podobne do głosu sóweczki. Można go też pomylić z głosem płaza – pętówki, który jednak odzywa się ostrzej i krócej. Jest to głos terytorialny, wydawany przez osobniki obu płci, z tym że u samic jest on wyższy i mniej donośny. Syczki nawołują zwykle siedząc na drzewie liściastym lub ewentualnie na słupie czy drucie telefonicznym. Największą aktywność głosową wykazują od kwietnia do pierwszej połowy czerwca, ze szczytem w maju. W ciągu doby ich głos można usłyszeć od zmierzchu do świtu, szczególnie podczas jasnych, ciepłych i bezwietrznych nocy.

Zachowanie

Aktywny tylko nocą. W dzień przebywa blisko pnia drzewa lub gęstego krzewu. Mało płochliwy, nie jest skryty. Gniazduje w pobliżu człowieka i toleruje jego obecność.

Środowisko

Zamieszkuje obszary suche, o łagodnym klimacie, z luźnymi zadrzewieniami. Są to zwykle tereny nizinne lub pagórkowate z kępami starych, liściastych drzew, a także stare gaje, parki, sady i ogrody. Często spotykany w krajobrazie rolniczym. Na terenach górzystych wybiera południowe i zachodnie stoki.

Pożywienie

Prawie wyłącznie owady (motyle, błonkówki, szarańczaki, ważki, muchówki, żuki) oraz inne bezkręgowce: pająki czy dżdżownice. Rzadziej chwyta też płazy, małe ptaki lub gryzonie. Poluje spadając szponami na ofiarę z wyniesionego punktu, lub też szuka pokarmu na piechotę i chwyta go dziobem. Wypluwki są niewielkie i zawierają głównie pancerze chitynowe owadów.

Lęgi

pisklę syczka

Wyprowadza jeden lęg w roku, w maju. Wyjątkowo, po stracie pierwszego lęgu, może przystępować do drugiego w lipcu.

Gniazdo

Przeważnie w dziupli lub wnęce budynku, a tylko wyjątkowo zajmuje gniazda srok lub wron. Chętnie zajmuje skrzynki lęgowe. Średnica otworu dziupli nie może być mniejsza niż 6 cm, natomiast nie musi być ona umieszczona wysoko – znajdowano zajęte dziuple nawet na wysokości 1,5 m. Gniazdo nie jest przystosowywane przez syczka przed rozpoczęciem lęgu.

Jaja i wysiadywanie

Samica składa 3-6 okrągłych, białych i nieco połyskujących jaj, o średnich wymiarach 32 × 27 mm. Wysiadywanie (wyłącznie przez samicę) trwa ok. 24-25 dni i zaczyna się po złożeniu 2-3 jaja. Raz w ciągu nocy samica wylatuje na żer, wtedy samiec ją zastępuje.

Pisklęta

Pisklęta klują się niejednocześnie, jest więc między nimi różnica w wielkości. W momencie wyklucia są ślepe, otwierają oczy po ok. 5 dniach. Opiekują się nimi oboje rodzice. Po 15 dniach młode wyglądają z dziupli i u jej wejścia odbierają przynoszony pokarm. W 21-29 dniu, kiedy nie są jeszcze w pełni lotne, opuszczają gniazdo i już do niego nie wracają. Zaczynają dobrze latać w 30-40 dniu życia, mniej więcej wtedy też uczą się polować. Pozostają jeszcze pod opieką rodziców do ok. 50 dnia życia. Dojrzałość płciową osiągają w następnym roku.

Status i ochrona

Gatunek nie jest globalnie zagrożony według danych IUCN (status LC - least concern)^[2]. W wielu krajach europejskich notuje się natomiast spadek liczebności syczków, nawet do 50%. Są to: Włochy, Francja, Hiszpania, Austria, Szwajcaria, Słowacja. Wśród możliwych przyczyn tego spadku wymienia się przede wszystkim:

• zmiany w użytkowaniu pól i łąk oraz intensyfikację rolnictwa
• kurczenie się naturalnych środowisk występowania syczka, spowodowane urbanizacją, wycinaniem sadów i alei drzew
• śmiertelność podczas migracji.

W Polsce syczek objęty jest ochroną gatunkową ścisłą^[3].

Zobacz też

• ptaki Polski

Przypisy

Bibliografia

• Ludwik Tomiałojć, Tadeusz Stawarczyk Awifauna Polski. Rozmieszczenie, liczebność i zmiany, PTPP "pro Natura", Wrocław 2003, ​ISBN 83-919626-1-X​, s. 461
• praca zbiorowa pod red. Romualda Mikuska, 2005, Metody badań i ochrony sów, Kraków, Fundacja Wspierania Inicjatyw Ekologicznych, ​ISBN 83-87331-71-6​, s. 87-91
• Ptaki Europy. Przewodnik ilustrowany, PaulP. Sterry, RichardR. Allen (ilust.), EmilE. Gola (tłum.), Warszawa: Świat Książki, 2003, s. 232, ISBN 83-7311-826-8, OCLC 749151835 .
• Klaus Richarz, Anne Puchta Ptaki - Przewodnik, Muza SA, Warszawa 2006, ​ISBN 83-7495-018-8​, ​ISBN 978-83-7495-018-3​, s. 254
• PeterP. Hayman PeterP., RobR. Hume RobR., Ptaki drapieżne, AndrzejA. Kruszewicz (tłum.), AgnieszkaA. Czujkowska (tłum.), Warszawa: Muza SA, 2007, s. 146-147, ISBN 978-83-7495-075-6, OCLC 749292163 .
• LarsL. Jonsson LarsL., Ptaki Europy i obszaru śródziemnomorskiego, MagnusM. Ullman i inni, wyd. Wyd. 3, Warszawa: Muza SA, 2006, s. 324, ISBN 83-7319-927-6, OCLC 749649489 .
• Tajemnice zwierząt: Ptaki drapieżne Europy. Wrocław: Wydawnictwo Dolnośląskie, 1991. ISBN 83-7023-149-7.