Composite Family

Famîleya stêregulan, famîleya beybûnan (Asteraceae yan Compositae) yek ji malbatên mezin ên riwekan e. Di desteya Asterales de cih digire. Famîleya beybûnan ji 1.600 heya 1.700 cins (celeb) û bi qasî 24.000 cureyan pêk tê. Li her deverekê erdxanê (dinya) kêm-zêde endamekê vê malbatê digihê. Navê famîleyê ji kulîlka aster ango stêrêgulê (dahlia) tê ku aster bi latînî stêr e.

Hin cureyên tên bikaranîn

Di seleteyan de yan wekî sebze bi xavî:

• Chicoree (Cichorium intybus var. foliosum): Pelên wê
• Xêzimok, talîşk, kasnî (Cichorium endivia): Pel (belg)
• Artîşoka spanî (Cynara cardunculus): Kulîlka wê
• Artîşok (Cynara scolymus): Kulîlk
• Sêvarxin (Helianthus tuberosus): Gupik
• Kaho, xas (Lactuca sativa convar. sativa): Pel
• Kokreşa çivanokî, kokreşa xwarovîçko (Scorzonera hispanica): Kokên wê
• Tagetes lucida
• Qalîşk, diranê şêr (Taraxacum officinale): Kok, pel
• Kokbaçîkî, kokxamkêsankî (Tragopon porrifolium): Kok

Di bijîşkiyê de û wekî biharbêhn:

• Gihadas, dasokî (Arnica montana): Pelt
• Pojan (Artemisia absinthicum): Pel
• Pelîna berazan, almasta berazan (Artemisia abrotanum): Pel
• Tarxûn (Artemisia dracunculus): Pel
• Pelîna bejî (Artemisia vulgaris): Gupik
• Gula caferî, gulqedîfe, êstper (Calendula officinalis): Gupik
• Strîbeloq, beliqa tehl, beliqa qantiran (Cnicus benedictus): Pel
• Kumroja mor, kumê rojê ya mor (Echinacea purpurea)
• Zencefîlê şamî yê yewnanî (Inula helenium): Kok
• Beybûna mêrgan (Matricaria chamomilla, Syn.:Matricaria recutita): Gupik

Di endustriyê de:

• Lepkiya dendikreş (Guizotia abyssinica)
• Beliqa bireng (Carthamus tinctorius): Pel, dendik
• Gula berbiro, gulberojk (Helianthus annuus), Dendik

Herwiha:

• Pelşîrîn, gihahingivîn (Stevia rebaudiana)
• Kasniya spî, talîşka spî (Cichorium intybus): Kok
• Bireka gelawêjê, bireka tebaxê (Serratula tinctoria): Pel
• Guleşêxana hindî (Tanacetum cinerariifolium, Syn.: Pyrethrum cinerariifolium, Chrysanthemum cinerariifolium): Kulîlk, gupik
• Guleşêxana Kurdistanê, guleşêxana Farsê (Chrysanthemum coccineum, Syn.: Pyrethrum roseum): Kulîlk

Bo xeml û baxçevaniyê:

Gelek ji endamên vê malbatê bo xeml û dekorasyonê tên çandin. Li Kurdistanê baxçevanî gelek paşde maye. Şer, şewitandina daristanan, xizanî û gelek sedemên wê hene ku ne tenê baxçevanî, bi giştî çandinî jî li Kurdistanê pirr li paş hîştiye.

Çavkanî