Cacao

Kakao arbola edo kakao-arbola (Theobroma cacao) zuhaitz txiki bat da (4–8 m), Sterculiaceae (edo Malvaceae) familiakoa, Ameriketako eskualde tropikalekoa. Landare honen haziak kakao-hautsa eta txokolatea egiteko erabiltzen dira.

Theoboma cacao izen zientifikoa grezieratik datorkio eta jainkoen elikagaia esan nahi du. Baina kakao izena maiatik dator, Ka´kaw.

Materia genetikoaren ikerketak esaten dutenez, Hego Amerikako jatorria dute, Orinoko eta Amazonas ibaiaren arroetatik. Gaur egun Mexikotik Brasilera hedatzen da, eta baita ere Afrikaren mendebaldean.

Landarea

Landareari kakao arbola deritzo. Kakao-arbola, bero (20°C-30°C) eta hezetasun asko behar duen landarea da. Hosto iraunkorrekoa da, eta 6 eta 10 metrora hazi. Beste landareen ilunpean hazten dira, haizetik babestuta eta lur emankorrarekin. Lurra nitrogeno eta potasio ugarikoa izan behar da.

Bere loreak txikiak eta arrosak dira. Fruitua, baia bat da, kalabazin formakoa, gorria edota horixka bihurtzen dena eta 450g pisatzen du gutxi gorabehera heltzen direnean. Arbola fruituak ematen hasten du 4 edo 5 urte dituenean. Zuhaitza heltzen denean, 6000 lore izan ahal ditu baina bakarrik 20 kakao hazi izaten ditu.

Fruitua

Mami arrosaz badago betea dago, likatsua, gozoa eta jangarria, 30-50 garau luze (zuriak eta haragitsuak) gordetzen dituela. Garauak indaba forma dute eta zapore oso mingotsa.

Ekoizpena

Kakaoa Afrikako mendebaldean, Erdialdeko Amerikan, Hego Amerikan eta Asian landatzen da gehienbat. Urteko ekoizpena esaten duenez, UNCTAD bilduta, 2005-2006ko munduko 8 ekoizle nagusiak Boli Kosta (%38), Ghana (%19), Indonesia (%13), Nigeria (%5), Brasil (%5), Kamerun (%5), Ekuador (%4) eta Malaysia (%1) dira. Herrialde hauek, munduko %90eko ekoizpena dute.

FAO erakundearen arabera^[1], 2005eko ekoizpena honelakoa izan zen:

Sailkapena, Estatua Balioa Ekoizpena (Int $1000*) MT 1 Boli Kosta 1,024,339 1,330,000 2 Ghana 566,852 736,000 3 Indonesia 469,810 610,000 4 Nigeria 281,886 366,000 5 Brasil 164,644 213,774 6 Kamerun 138,632 180,000 7 Ekuador 105,652 137,178 8 Kolonbia 42,589 55,298 9 Mexiko 37,281 48,405 10 Papua Ginea Berria 32,733 42,500 11 Malaysia 25,742 33,423 12 Dominikar Errepublika 24,646 32,000 13 Peru 21,950 28,500 14 Venezuela 13,093 17,000 15 Sierra Leona 8,472 11,000 16 Togo 6,547 8,500 17 India 6,161 8,000 18 Filipinak 4,352 5,650 19 Kongoko Errepublika 4,336 5,630 20 Salomon Uharteak 3,851 5,000

Erreferentziak

Ikus, gainera

• Txokolate