Rồng Komodo (Varanus komodoensis) là một loài thằn lằn lớn được tìm thấy ở đảo Komodo, Rinca, Flores, Gili Motang, và Padar.[4] Nó là thành viên của Họ Kỳ đà (Varanidae), và là loài thằn lằn lớn nhất còn sinh tồn, chiều dài tối đa 3 mét (10 ft) trong vài trường hợp hiếm và nặng khoảng 70 kilôgam (150 lb).[4]
Kích thước lớn bất thường của chúng tượng trưng cho sinh vật khổng lồ đảo, khi không có sinh vật ăn thịt lớn nào chiếm hốc sinh thái trên đảo mà chúng sống.[5][6] Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy rồng Komodo có thể xem như một quần thể còn sót của một loài kỳ đà rất lớn từng sống tại Indonesia và Australia, cùng với các động vật lớn,[1] tuyệt chủng sau Pleistocene. Các hóa thạch này rất giống V. komodoensis tìm thấy ở Australia cách đây hơn 3.8 triệu năm ở đảo Flores.
Nhờ kích thước lớn, loài thằn lằn này chiếm giữ hệ sinh thái mà chúng sống.[7] Rồng Komodo săn các loài động vật không xương sống, chim, và động vật có vú. Chúng có hai tuyến nọc độc ở hàm dưới tiết ra nhiều loại protein độc. Tập tục săn mồi theo nhóm của rồng Komodo là ngoại lệ trong thế giới bò sát. Chế độ ăn uống của rồng Komodo lớn chủ yếu gồm hươu nai và xác thối.[4] Rồng Komodo đôi khi cũng tấn công con người tại khu vực tây Manggarai.[8]
Mùa giao phố bắt đầu từ giữa tháng 5 và tháng 8, và đẻ trứng vào tháng 9. Khoảng 20 trứng được đẻ vào tổ các loài thuộc họ Gà tây bị bỏ hay các hang do chúng tự đào.[4] Trứng ấp trong bảy hay chín tháng, nở vào tháng 4, khi côn trùng phong phú nhất. Rồng Komodo non dễ bị thương tổn vì vậy thường trốn trên cây, an toàn khỏi động vật ăn thịt và các con trưởng thành ăn thịt đồng loại. Chúng cần 8 tới 9 năm để trưởng thành, và được cho sống tới 30 năm.[4]
Rồng Komodo được ghi nhận lần đầu bởi một nhà khoa học phương tây năm 1910.[9] Kích thước lớn khiến chúng thường được nuôi trong vườn thú. Trong tự nhiên, phạm vi sinh sống của chúng thu nhỏ do các hoạt động của con người, chúng được liệt kê vào danh sách sắp nguy cấp bởi IUCN.[2] Rồng Komodo được bảo vệ theo pháp luật Indonesia, và vườn quốc gia Komodo.
Rồng Komodo còn được gọi là kỳ đà Komodo hay kỳ đà đảo Komodo trong văn bản khoa học,[10] mặc dù điều này không phổ biến. Chúng có nguồn gốc từ đảo Komodo, ở đó chúng được gọi là ora, buaya darat (cá sấu đất), hay biawak raksasa (kỳ đà khổng lồ).[11][12]
Trong hoang dã, rồng Komodo trưởng thành thường nặng khoảng 70 kg (150 lb), mặc dù những có thể nuôi nhốt thường nặng hơn.[13] Theo Sách Kỷ lục Guinness, một con đực trưởng thành trung bình nặng 79 đến 91 kg (174 đến 201 lb) và dài 2,59 m (8,5 ft), trong khi con cái nặng 68 đến 73 kg (150 đến 161 lb) và dài 2,29 m (7,5 ft).[14] Cá thể hoang dã lớn nhất được thẩm định dài 3,13 m (10,3 ft) và nặng tới 166 kg (366 lb), bao gồm cả thức ăn chưa tiêu hóa hết.[12] Rồng Komodo có đuôi dài bằng phần thân,răng cưa dài khoảng 2,5 cm (1 in). Nước bọt của nó thường xuyên có máu, bởi vì răng của hầu như hoàn toàn được bao phủ bởi mô nướu do đó thường bị rách khi ăn.[15] Điều này tạo môi trường sống cho vi khuẩn sống trong miệng của nó.[16] Nó cũng có một cái lưỡi dài, vàng hình chạc hai.[12] Da của rồng Komodo được gai cố bởi các vảy cứng, chứa những xương nhỏ được gọi là osteoderm có tác dụng như một bộ áo giáp xích tự nhiên.[17][18]
Như các loài Varanidae khác, rồng Komodo chỉ có một xương tai đơn là xương bàn đạp, chuyển rung động từ màng tai tới ốc tai. Chúng bị hạn chế với âm thanh có tần số từ 400 tới 2,000 hertz, trong khi con người là từ 20 tới 20,000 hertz.[12][19] Trước đây các nhà nghiên cứu cho rằng chúng bị điếc khi họ thấy chúng không phản ứng với tiếng nói hay hét. Một nhân viên khiếm thị của Sở thú London, Joan Proctor, có thể gọi rồng Komodo ra để cho ăn bằng tiếng nói, điều này đã gây tranh cãi.[20]
Rồng Komodo có thể nhìn từ khoảng cách 300 m (980 ft), nhưng bởi màng lưới chỉ có tế bào hình nón, nó được cho là có tầm nhìn đêm không tốt. Rồng Komodo nhìn được màu, nhưng có khi vật bất động thì chúng có khả năng phân biệt khá tệ.[21]
Rồng Komodo dùng lưỡi để dò tìm, nếm không khí, và ngửi, như các loài bò sát khác, chúng thường dùng cơ quan Jacobson hơn dùng lỗ mũi.[16] Với sự trợ giúp của không khí và thói quen đung đưa đầu từ bên này sang bên kia, rồng Komodo có thể đánh hơi được một cái xác thối cách xa từ 4–9,5 km (2,5–5,9 mi).[21]
|date= (trợ giúp) Rồng Komodo (Varanus komodoensis) là một loài thằn lằn lớn được tìm thấy ở đảo Komodo, Rinca, Flores, Gili Motang, và Padar. Nó là thành viên của Họ Kỳ đà (Varanidae), và là loài thằn lằn lớn nhất còn sinh tồn, chiều dài tối đa 3 mét (10 ft) trong vài trường hợp hiếm và nặng khoảng 70 kilôgam (150 lb).
Kích thước lớn bất thường của chúng tượng trưng cho sinh vật khổng lồ đảo, khi không có sinh vật ăn thịt lớn nào chiếm hốc sinh thái trên đảo mà chúng sống. Tuy nhiên, các nghiên cứu gần đây cho thấy rồng Komodo có thể xem như một quần thể còn sót của một loài kỳ đà rất lớn từng sống tại Indonesia và Australia, cùng với các động vật lớn, tuyệt chủng sau Pleistocene. Các hóa thạch này rất giống V. komodoensis tìm thấy ở Australia cách đây hơn 3.8 triệu năm ở đảo Flores.
Nhờ kích thước lớn, loài thằn lằn này chiếm giữ hệ sinh thái mà chúng sống. Rồng Komodo săn các loài động vật không xương sống, chim, và động vật có vú. Chúng có hai tuyến nọc độc ở hàm dưới tiết ra nhiều loại protein độc. Tập tục săn mồi theo nhóm của rồng Komodo là ngoại lệ trong thế giới bò sát. Chế độ ăn uống của rồng Komodo lớn chủ yếu gồm hươu nai và xác thối. Rồng Komodo đôi khi cũng tấn công con người tại khu vực tây Manggarai.
Mùa giao phố bắt đầu từ giữa tháng 5 và tháng 8, và đẻ trứng vào tháng 9. Khoảng 20 trứng được đẻ vào tổ các loài thuộc họ Gà tây bị bỏ hay các hang do chúng tự đào. Trứng ấp trong bảy hay chín tháng, nở vào tháng 4, khi côn trùng phong phú nhất. Rồng Komodo non dễ bị thương tổn vì vậy thường trốn trên cây, an toàn khỏi động vật ăn thịt và các con trưởng thành ăn thịt đồng loại. Chúng cần 8 tới 9 năm để trưởng thành, và được cho sống tới 30 năm.
Rồng Komodo được ghi nhận lần đầu bởi một nhà khoa học phương tây năm 1910. Kích thước lớn khiến chúng thường được nuôi trong vườn thú. Trong tự nhiên, phạm vi sinh sống của chúng thu nhỏ do các hoạt động của con người, chúng được liệt kê vào danh sách sắp nguy cấp bởi IUCN. Rồng Komodo được bảo vệ theo pháp luật Indonesia, và vườn quốc gia Komodo.
