dcsimg

Ayı soğanı ( Azerbaijani )

provided by wikipedia AZ

Ayı soğanı (lat. Allium ursinum)[1] - Soğankimilər (Alliaceae L.) fəsiləsinin soğan cinsinə aid bitki növü.[2]

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU A2c + 3c. Azərbaycanın nadir növüdür. [3][4]

Qısa morfoloji təsviri

Çoxillik ot bitkisidir. Soğanağı uzunsov, ensiz, 1 sm enində, gövdə üçtilli və ya dairəvi, 15-20 sm hündürlükdə, əsası adətən 2 kökyanı yarpaqlıdır, qına bərkidilmişdir. Yarpaq səthi uzunsov və ya ellipsivari-neştərşəkilli, iti 2(3)-4(6) sm enindədir. Çətir çox və ya azçiçəkli, hamardır. Çiçəkyanlığı 8-10 mm uzunluğunda, ulduzşəkilli, təmiz ağdır. Erkəkcik sapı uzun, bütöv, bizvaridir. Sütuncuq çiçəkyanlığından qısadır. Qutucuq güclü qabarıq qanadlıdır, 2 dəfə çiçəkyanlığından qısadır.[3] [4][5][6] Meyvələri (qutucuq) güclü qabarıq qanadlı, 2 dəfə çiçəkyanlığından qısadır. Toxumları demək olar ki, ovaldır. BQ qərbi, BQ Quba sahəsinin rayonlarında orta dağ qurşağından yuxarı dağ qurşağına kimi yayılmışdır. Kölgəli meşələrdə rast gəlinir.

* Azərbaycan Respublikasının Qırmızı Kitabına daxil edilmiş nadir növdür.[7]

Bioloji, ekoloji və fitosenoloji xüsusiyyətləri

Çiçəkləmə və meyvə əmələgəlmə dövrü may-iyun aylarına təsadüf edir.Soğanaqla və toxumla çoxalır. Kseromezofitdir.Orta dağ qurşağına kimi kölgəli meşələrdə rast gəlinir. Dekorativ bitkidir. [3][4][6]

Yayılması

Böyük Qafqazın qərb hissəsində yayılmışdır.[3] [4][6][8][9][10]

Sayı və tendensiyası

Populyasiyanın təbii bərpası azalır, ətraf mühitin mənfi təsirlərinə həssaslıq müşahidə olunur.[3] [4]

Məhdudlaşdırıcı amillər

Dekorativ bitki kimi əhali tərəfindən soğanaqlarının, çiçəklərinin yığılması, otarılma və tapdalanma müşahidə olunur.[3] [4]

Mühafizə tədbirləri

Mühafizəsi üçün xüsusi tədbirlər görülmür. Yeni yayılma yerlərinin axtarılması vacibdir.[3] [4]

İstinadlar:

  1. Nurəddin Əliyev. Azərbaycanın dərman bitkiləri və fitoterapiya. Bakı, Elm, 1998.
  2. Elşad Qurbanov. Ali bitkilərin sistematikası, Bakı, 2009.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 3,6 Azərbaycan Respublikasının Qırmızı kitabı Nadir və nəsli kəsilməkdə olan bitki və göbələk növləri II nəşr, Bakı-2013
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 http://www.redbook.az
  5. Гроссгейм А.А., 1940
  6. 6,0 6,1 6,2 Флора Азербайджана, 1952
  7. Validə M. Əlizadə, Naibə P. Mehdiyeva, Vüqar N. Kərimov, Aidə Q. İbrahimova BÖYÜK QAFQAZIN BİTKİLƏRİ (Azərbaycan) Bakı 2019
  8. İbadlı O.V., 2004
  9. Ибадлы О.В. 2005
  10. Конспект флоры Кавказа, 2006
Convallaria-oliv-r2.jpg Birləpəlilər ilə əlaqədar bu məqalə qaralama halındadır. Məqaləni redaktə edərək Vikipediyanı zənginləşdirin. Bu şablona bax Soğan cinsinə aid növlər A. caeruleumA. cepaA. macrostemonA. nerinifoliumA. porrumA. sativumA. saxatileA. splendensA. ursinumA. victorialisA. abramsiiA. acuminatumA. aflatunenseA. ampeloprasumA. amplectensA. atrorubensA. bolanderiA. burdickiiA. burlewiiA. calamarophilonA. campanulatumA. canadenseA. cernuumA. chinenseA. cratericolaA. crispumA. cristophiiA. denticulatumA. diabolenseA. dichlamydeumA. drummondiiA. falcifoliumA. fimbriatumA. galanthumA. giganteumA. haematochitonA. hickmaniiA. hoffmaniiA. howelliiA. hyalinumA. hypsistumA. jepsoniiA. kokanicumA. lacunosumA. lemmoniiA. longicuspisA. membranaceumA. molyA. montanumA. monticolaA. munziiA. neapolitanumA. nevadenseA. nigrumA. obtusumA. parishiiA. parryiA. parvumA. platycauleA. praecoxA. pskemenseA. punctumA. roseumA. rouyiA. sanborniiA. schoenoprasumA. scorodoprasumA. senescens glaucumA. serraA. shevockiiA. siskiyouenseA. sphaerocephalonA. stellatumA. textileA. tribracteatumA. tricoccumA. triquetrumA. tuncelianumA. tuolumnenseA. unifoliumA. validumA. vinealeA. yosemitense
license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
original
visit source
partner site
wikipedia AZ

Ayı soğanı: Brief Summary ( Azerbaijani )

provided by wikipedia AZ

Ayı soğanı (lat. Allium ursinum) - Soğankimilər (Alliaceae L.) fəsiləsinin soğan cinsinə aid bitki növü.

IUCN Qırmızı Siyahısına görə növün kateqoriyası və statusu “Nəsli kəsilməyə həssas olanlar” kateqoriyasına aiddir – VU A2c + 3c. Azərbaycanın nadir növüdür.

license
cc-by-sa-3.0
copyright
Vikipediya müəllifləri və redaktorları
original
visit source
partner site
wikipedia AZ